۳-۴٫ روش جمع‌ آوری اطلاعات

روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای است. برای جمع‌ آوری اطلاعات لازم جهت پژوهش حاضر از کتابخانه، منابع معتبر اینترنتی، مجلات بین‌المللی، مجلات مرتبط و معتبر استفاده شده است.

۳-۵٫ ابزار جمع‌ آوری اطلاعات

برای جمع‌ آوری اطلاعات مورد نیاز ” کتاب های درسی ” و مؤلفه های اساسی و نتایج مربوط توسط تحلیل محتوا مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت. هر کدام از مفاهیم مطرح شده در محتوای کتاب های درسی با مؤلفه های اساسی و مهم فراشناخت، مورد مطالعه و مطابقت و ارزیابی واقع گردید. در این پژوهش، کلیه ی مؤلفه های اساسی و مهم فراشناخت تفکیک و طبقه بندی گردیده است.

هر کتاب نیز بر اساس بخش های مختلف و هر بخش نیز شامل چندین درس، که هر درس شامل چندین واحد درسی است و هر واحد درسی نیز شامل چند مقوله و هر مقوله شامل عنوان درس، متن درس، شکل ها، نقشه ها، فعالیت در کلاس، پرسش و گفت و گو در کلاس می‌باشد، تقسیم بندی و تفکیک شده است. سپس این مقوله ها از طریق انطباق محتوا با مؤلفه های فراشناخت، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت.

۳-۶٫ روش تجزیه و تحلیل داده ها

در این تحقیق از روش تحلیل محتوا استفاده شده است. این روش از جمله روش های توصیفی تحقیقی در علوم انسانی و اجتماعی می‌باشد که از طریق آن محتوا آشکار و پیام های موجود در یک متن، به طور ‌نظام‌داری به صورت کمّی توصیف می شود. یعنی ما قادریم داده های کیفی را به کمّی تبدیل کنیم (خلعتبری، ۱۳۸۵).

در این روش که شیوه ای مناسب برای تحلیل پیام های متون درسی به حساب می‌آید، ابتدا مقوله های متفاوت تعریف می‌شوند که در این پژوهش، مقوله ها همان مؤلفه های فراشناخت هستند. سپس با توجه ‌به این مقوله ها واحد های تحلیل مربوط به متون درسی، جدول بندی می‌شوند و پس از آن با توجه به جدول های به دست آمده، تحلیل صورت می‌گیرد. برای هر یک از نمادها جدول فراوانی و درصد مشخص می شود.

۳-۷٫ آزمون فریدمن

وقتی داده های مربوط به k گروه نمونه جور شده، حداقل در سطح مقیاس ترتیبی باشند، « آزمون فریدمن برای تجزیه واریانس دو طرفه از طریق رتبه‏ بندی » به کار می ‏رود تا این فرضیه را که k گروه نمونه همه از یک جامعه آماری مشترک آمده ‏اند، بسنجیم. از آنجا که k گروه نمونه از پیش جور شده‏اند، تعداد افراد در هر یک از گروه ها مساوی است. جور کردن را می‏توان با آزمایش کردن یک گروه آزمودنی در تحت همه شرایط انجام داد یا اینکه پژوهش‏گر می‏تواند چندین مجموعه را که در هر مجموعه k نفر که با هم جور شده‏اند قرار دهد و سپس از هر مجموعه نفر اول را به طور تصادفی به موقعیت اول، نفر دوم را به موقعیت دوم، و نفر سوم را به موقعیت سوم الی آخر تقسیم کند.

۳-۸٫ روش آنتروپی

روش اجرایی آنتروپی :

ساختار هر پدیده متشکل از ابعاد، عناصر و مؤلفه‌های مختلفی است. هر یک از این ابعاد و عناصر سهم و وزن متفاوتی در شکل دهی و ساخت یابی^[۹۹] آن پدیده بر عهده دارند. از این رو مطالعه و تحلیل هر پدیده بایستی مبتنی بر شناسایی وزن و سهم هر یک از این عناصر و ابعاد باشد. برای اتخاذ یک تصمیم گیری منطقی و جامع در جهت شناخت سهم و وزن هر یک از ابعاد و مؤلفه‌ها، لازم است، از روش علمی استفاده شود. یکی از انواع روش‌های موجود در عرصه تصمیم گیری روش «آنتروپی» است، که با توجه به مراحل زیر می‌توان از آن در تحقیق حاضر استفاده نمود. به منظور استفاده از نظرات خبرگان و پاسخگویان، جدولی به شکل زیر تنظیم و طراحی می‌شود. (ماتریس تصمیم گیری D.M^[100] )

ماتریس۱

معنای علامت‌های به کار برده شده در ماتریس بالا عبارتند از :

A = هر یک از پاسخ دهندگان X=معیارها و ابعاد موضوع مورد مطالعه

m = تعداد پاسخ دهندگان n= تعداد مؤلفه‌ها و معیار مورد بررسی معیارها

x_ij = نمرات معیار مورد نظر D.M = ماتریس تصمیم گیری برای انتخاب وزن هر یک از معیارها

برای سنجش وزن و سهم هر یک از موارد فوق، شش گام اساسی به شرح زیر لازم است :

گام اول: ابتدا باید ماتریس تصمیم گیری شاخص‌ها، تعیین شوند.یعنی خبرگان به شاخص‌ها و مؤلفه‌ها وزن می‌دهند، که به مجموع پاسخ اولیه ان‌ها D.M می‌گویند.

گام دوم: داده های به دست آمده از ماتریس تصمیم گیری جهت تحلیل و بررسی باید «نرمالیزه»^[۱۰۱] شوند. این کار از رابطه زیر به دست می‌آید : (ماکویی ، ۱۳۷۸)

که در آن،

= هر عضو ، P_ij = عدد نرمال شده درایه‌هایی مورد نظر ، i= سطرها ، j = ستون‌ها

x_ij = معیارها و شاخص‌های مورد سنجش ، m: تعداد سطرها (تعداد کل پاسخ دهندگان)

گام سوم: تعیین مقدار آنتروپی مشخصه j ام که به صورت زیر محاسبه می‌گردد.

به طوری که:

گام چهارم: با کمکE_j مقدار d_i را برای هر مشخصه محاسبه می‌کنیم.

d = روش وزن دهی

گام پنجم: تعیین وزن ابعاد، معیارها و متغیرها، وزن wj به عنوان مشخصه j ام به صورت زیر به دست می‌آید.

گام ششم: محقق با توجه به تجربیات، مطالعات و یافته های خود می‌تواند برای هر یک از مؤلفه‌های و معیارهای مشخصات ذکر شده یک ضریب اهمیت قابل باشد، در آن صورت در انتهای گام پنجم، پس از به دست آوردن وزن‌های اولیه ، نظر خود را با ضریب اهمیت ماتریسی جدید وارد نماید تا محاسبه نهایی وزن‌ها صورت گیرد. این اقدام با کمک رابطه زیر انجام می‌پذیرد.

= لامبدای وزن تعیین شده توسط محقق ؛ (ماکویی، ۱۳۸۶).

فصل چهارم

یافته های پژوهش

۴-۱ مقدمه

تجزیه و تحلیل داده ها برای بررسی صحت و سقم فرضیات برای هر نوع تحقیق از اهمیت خاصی برخوردار است. امروزه در بیشتر تحقیقاتی که متکی بر اطلاعات جمع‌ آوری شده از موضوع مورد تحقیق می‌باشد؛ تجزیه وتحلیل اطلاعات از اصلی‌ترین و مهمترین بخش های تحقیق محسوب می‌شود. داده های خام با بهره گرفتن از نرم‌ افزار آماری SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرند و پس از پردازش به شکل اطلاعات در اختیار استفاده کنندگان قرار می‌گیرند.

۴-۲ یافته های توصیفی

۴-۲-۱ یافته های توصیفی مربوط به مشخصات کتاب

در این پژوهش مورد نظر مشخصات کتاب تاریخ، جغرافی، مدنی پایه چهارم و پنجم ابتدایی در نظر گرفته که در ابتدا جداول و نمودارهای فراوانی با بهره گرفتن از خروجی نرم افزار spss رسم می‌کنیم. مشخصات کتاب ها به ترتیب شامل درس ها و مؤلفه های سه گانه پژوهش دانش فراشناخت روش ها و راهبردهای مطالعه می‌باشد. جدول فراوانی توأم زیر مبین ترکیب شماره درس‌ها و فراوانی مربوط به تدریس ‌بر اساس مؤلفه های مورد نظر پژوهش، راهبردها و روش‌ها و دانش فراشناخت در درس تاریخ پایه چهارم مشخص شده است.