ه) هزینه های پرسنلی : هزینه های پرسنلی یکـی از عوامـــل مهم در سنجش کارایی هزینه یک بانک می‌باشد. از دیدگاه بهره وری پرسنل، معمولا مؤسسات به پرسنل ماهر خود حقوق و مزایای بیشتری پرداخت می‌کنند. به دلیل اینکه هزینه های پرسنلی بخشی از هزینه های عملیاتی بانک ها محسوب می شود ‌بنابرین‏ می توان انتظار داشت که افزایش هزینه های پرسنلی موجب ناکارایی هزینه بانک گردد. (سی. ین، ۲۰۰۹)

ی) مالکیت بانک: در صحنه بانکداری جهان، طی دو دهه اخیر، نظام بانکداری، خصوصی سازی و مقررات زدایی از سیستم بانکی را تجربه ‌کرده‌است و همچنین تنوع و گستردگی خدمات مالی، و استفاده از روش ها و تکنولوژی جدید از دیگر تغییرات نظام بانکداری جهان بوده است. استفاده از تکنولوژی ارتباطات و اطلاعات پیشرفته رقابت را در میان مؤسسات مالی داخل کشورها و بازارهای جهانی تقویت ‌کرده‌است. در کشور جمهوری اسلامی ایران نیز نظام بانکداری در سال های اخیر تحولات مهمی را تجربه ‌کرده‌است، که مهمترین آن پذیرش و ایجاد بانک های خصوصی در کشور است. همچنین خصوصی کردن تعدادی از بانک های دولتی نیز در دستور کار دولت قرار داشته است. (مطهری نژاد ، ۱۳۸۶) ‌بنابرین‏ یکی از عواملی که در مباحث مربوط به کارایی هزینه بانک ها باید بررسی شود، بحث مالکیت و به عبارتی دیگر خصوصی یا دولتی بودن بانک می‌باشد.

۲-۶) فناوری اطلاعات و ساختار صنعت بانکداری

پیشرفت در فناوری اطلاعات ممکن است بر یکپارچگی بانک تاثیر گذارد. هرچه کارایی بانک ناشی از فناوری اطلاعات افزایش یابد، صرفه جویی مقیاس بانک را ملزم می کند که به سمت یکپارچگی و تمرکز فعالیت ها سوق پیدا نماید. همچنین فناوری اطلاعات می‌تواند افزایش در اندازه سازمانی بانک را سهولت بخشد. نوآوری های به وجود آمده در فناوری اطلاعات می‌تواند منجر به ابداع محصولات و خدمات متنوع بانکی گردد که موکول به ارتقا سازمان بانک خواهد بود. از طرف دیگر، پیشرفت در فناوری اطلاعات موجب ساده تر شدن نظارت و کنترل می‌گردد. با بهره گرفتن از این فناوری ها، مدیران می‌توانند نظارت دقیق تری بر رفتار کارکنان و روند عملیات بانک داشته باشند. این امر افزایش اندازه سازمانی بانک را تسهیل خواهد نمود. علاوه بر این پیشرفت در فناوری اطلاعات گسترش جغرافیایی بانک را تسهیل می کند. با توجه به اینکه ارتقا فناوری در این بخش منجر به ارائه خدماتی می‌گردد که با افزایش مسافت، هزینه آن تغییر نمی کند، لذا بانک ها می‌توانند خدمات مذبور را فارغ از پراکندگی جغرافیایی خدمت گیرندگان ارائه دهند. (رضائی،۱۳۸۸: ص۳۶)

پیشرفت های اخیر در زمینه فناوری اطلاعات، جهان را به سرعت دگرگون ساخته است. این امر بر بازرگانی و صنعت بانکداری تاثیر شگرفی داشته که موجب تحولی عظیم در سیستم های دریافت و پرداخت پول شده است. فشارهای رقابتی در صنعت بانکداری به همراه توسعه فناوری های جدید هم اکنون نقش استراتژیک فناوری به عنوان منبع بالقوه تمایز و کاهش هزینه را نمایان می‌کند. شاید واضح ترین جنبه توسعه فناوری در این صنعت از دید مشتری متعلق به دستگاه های خودپرداز باشد که از زمان معرفی آن ها خدمات مالی متحول گشته است. این فناوری تصمیم گیران را قادر ساخته تا با ترکیب خودپردازها با سیستم های پردازش مرکزی به طرز چشم گیری اراده خدمات را سازماندهی مجدد نمایند و این امر منجر به کمتر شدن تعداد شعب و کارمندان شده است. (یاوری، ۱۳۸۵: ص۴)

۲-۷) پیشینه تحقیق

الف) تحقیقات خارجی

هولدن^[۵۸] و همکارانش ( ۲۰۰۰) رابطه سرمایه گذاری در سیستم های فن آوری اطلاعات و سایر عوامل مؤثر بر سودآوری بانک ها را در کشور انگلستان در سال های ۱۹۷۶ تا ۱۹۹۶ با بهره گرفتن از اطلاعات حسابداری بررسی کرده‌اند. آن ها ارتباط میان بازده دارایی ها ( متغیر وابسته) و متغیرهای مستقل: نسبت صنعت، اندازه بانک، اندازه بازار، درصد رشد سهم بازار، سهم بازار بانک، تعداد دستگاه خودپرداز را در یک مدل رگرسیونی بررسی کرده‌اند. مهمترین نتیجه تحقیق وی آن ها این بود که افزایش تعداد دستگاه خودپرداز موجب افزایش بازده دارایی ها و سودآوری بانک می شود. به دلیل اینکه استفاده از دستگاه های خودپرداز موجب بهبود عملیات و افزایش درآمد ناشی از کارمزد ارائه خدمات می شود.

سویرزک^[۵۹] (۲۰۰۳) رابطه بهره وری و فناوری اطلاعات را با مقایسه بانک های کشور ژاپن و آسیای شرقی بررسی ‌کرده‌است. وی به منظور جمع‌ آوری اطلاعات از دو نوع پرسشنامه استفاده کرده که در پرسشنامه اول سوالاتی درباره منافع و مشکلات IT و تاثیر خدمات IT بر عملکرد بانک را مطرح ‌کرده‌است. در پرسشنامه دوم تاثیر IT بر میزان داده و ستانده و عملکرد واحد مالی با تمرکز بر نسبت های مالی مطرح شده است. پس از جمع‌ آوری داده هـــا و تحلیل آن ‌به این نتیجه رسیده است که سرمایه گذاری در بخش IT به دلیل بهبود ارائه خدمات به مشتریان، کاهش هزینه ها، بهبود مدیریت ریسک و حفظ سهم بازار و رضایت مشتریان، هم در ژاپن و هم در کشورهای آسیای شرقــی موجب افزایش بهره وری بانک ها شده است. ولی رابطه میان IT و بهـره وری در بانک های کشور ژاپن به نسبت ضعیف تر می‌باشد.

کینگ هو ^[۶۰] (۲۰۰۵) تاثیر سرمایه گذاری در IT بر بهبود بهره وری را طی سال های ۱۹۷۰ تا ۱۹۹۹ بر ۸ صنعت در کشور آمریکا با بهره گرفتن از مدل علیت گرنگر^[۶۱] بررسی ‌کرده‌است. نتیجه تحقیق وی نشان داد که در شش صنعت از هشت صنعت مورد بررسی بین سرمایه گذاری در بخش IT و سودآوری رابطه وجود دارد. همچنین تحقیق وی نشان داد که نوع محصول و نوع اطلاعات مورد استفاده در صنایع بر سرمایه گذاری IT و سودآوری مؤثر می‌باشد.

لین^[۶۲] و همکارانش ( ۲۰۰۵) تاثیر بانکداری الکترونیک بر کارایی هزینه ۳۵ بانک تجاری در کشور تایوان را در سال های ۱۹۹۵تا ۲۰۰۱ را بررسی و عملکرد آن ها را قبل و بعد از بحران مالی ۱۹۹۷ در آسیا با یکدیگر مقایسه کرده‌اند. در این تحقیق میزان وام ها و سرمایه گذاری در اوراق بهادار معاملاتی به عنوان ستانده و تعداد کارکنان ، دارایی ها و سپرده های بانک به عنوان نهاده در نظر گرفته شده است و با بهره گرفتن از مدل SFA کارایی هزینه مورد سنجش قرار گرفته است. نتیجه تحقیق آن ها حاکی از آن بود که افزایش شعب بانک موجب افزایش ناکارایی هزینه در آن ها می شود. همچنین بین کارایی سود و سرمایه گذاری در بخش IT رابطه منفی وجود دارد. همچنین سرمایه گذاری IT موجب کاهش کارایی هزینه و همچنین کاهش بازده دارایی ها و بازده حقوق صاحبان سهام بانک ها شده است.

جی هو^[۶۳]( ۲۰۰۶) تاثیر فن آوری اطلاعات را بر صنعت بانکداری در آمریکا را بررسی ‌کرده‌است. IT از دو طریق موجب بهبود سودآوری می شود: هزینه های عملیاتی را کاهش می‌دهد و نیز موجب کاهش هزینه های ارتباط با مشتریان می شود. وی با بررسی ۶۸ بانک آمریکایی در طول ۲۰ سال از سال ۱۹۸۶ تا ۲۰۰۵ به نتیجه رسید که سرمایه گذاری در بخش IT موجب کاهش سودآوری بانک ها می شود.

جان^[۶۴] (۲۰۰۶) ارتباط میان سرمایه گذاری در فن آوری اطلاعات و کارایــی مدیریت بانک های کشور کره را بررسی ‌کرده‌است. وی در تحقیق خود ‌به این نتیجه رسید که سرمایه گذاری IT در بانک های بزرگتر نسبت به بانک های کوچک، بر بهبود بازدهی بانک موثرتر است. همچنین سرمایه گذاری IT در بانک های تخصصی نسبت به بانک های تجاری بر سودآوری بانک موثرتر بوده است.