در رابطه با تعیین حجم نمونه، در این تحقیق دو بار نمونه گیری انجام شده است. یک نمونه گیری جهت تعیین و شناسایی مهمترین موانع صادرات صورت گرفته است. به منظور شناسایی موانع صادرات، ابتدا بر اساس مدل الماس ملی پورتر و با توجه به نوع فعالیت صنایع شوینده، بهداشتی و آرایشی، شاخص‌های موانع صادرات مشخص شده و در پرسشنامه گنجانده شده است. این پرسشنامه در اختیار نمونه آماری تحقیق قرار گرفته و داده ها گردآوری شده است. برای تعیین حجم نمونه جهت گردآوری داده های مربوط به پرسشنامه به شرط زیر لحاظ شده است:
در انتخاب فرمول نمونه گیری اگر متغییرها (سؤالات) از نوع چند ارزشی با مقیاس ترتیبی بوده و حجم نمونه محدود باشد در این صورت بر اساس رابطه ی زیر حجم نمونه محاسبه می‌شود(مومنی، ۱۳۸۹).
براین اساس، همان طور که گفته شد حجم جامعه ۱۴۷ نفر ، میزان دقت مورد نظر را (۰٫۰۵) و میزان سطح اطمینان نیز(۰٫۹۵)در نظر گرفته شده است.در نهایت حجم نمونه برابر است با:
نمونه گیری دوم جهت انجام رتبه بندی موانع صادرات صورت گرفته است. در این نمونه گیری، به دلیل اینکه تجزیه و تحلیل داده های حاصل از پیمایش به روش AHP صورت می‌گیرد، تعداد نمونه لازم برای انجام مقایسات زوجی، n=30 انتخاب شده است. به عبارت دیگر از میان همان افرادی که در پاسخ‌گویی به پرسشنامه‌ها شرکت نموده اند، تعداد ۳۰ نفر برای انجام مقایسات زوجی مربوط به روش AHP انتخاب شده اند.
۳-۳-۳- نمونه گیری
نمونه گیری فرایند انتخاب کردن تعداد کافی از میان جامعه آماری است. به طوری که با مطالعه گروه‌های نمونه و فهمیدن خصوصیات و ویژگی‌های آزمودنی گروه نمونه قادر خواهیم بود این خصوصیات یا ویژگی‌ها را به اعضای جامعه آماری تعمیم دهیم(عادل آذر،مومنی ۱۳۸۷).
دو نوع اصلی طرح نمونه برداری احتمالی و غیر احتمالی وجود دارد. در نمونه برداری احتمالی که به نمونه های اتفاقی و تصادفی مشهورند، اصل شانس برابر برای انتخاب افراد جامعه جهت عضویت در نمونه رعایت می‌گردد و نتایج این نمونه قابلیت تعمیم به کل جامعه را دارد(حافظ نیا ،۱۳۸۳).
همان طور که گفته شد، در این تحقیق دوبار نمونه گیری صورت گرفته است. در نمونه گیری اول، به روش تصادفی عمل شده است. در این نوع نمونه گیری از هر شرکت حداقل یک نفر به عنوان نمونه انتخاب شده است.
در نمونه گیری بار دوم، به روش نمونه‌گیری غیرتصادفی هدفمند عمل شده است. در این روش نمونه‌گیری، ضرورت بر این است که اطلاعات را از افراد یا گروه‌های خاصی به دست آوریم، یعنی گروه خاصی از افراد که قادر به ارائه اطلاعات مورد نظر ما هستند، زیرا آن ها تنها افرادی هستند که می‌توانند چنین اطلاعاتی را ارائه دهند یا با برخی از معیارهایی که محقق تدوین کرده‌است، مطابقت دارند (شائمی برزکی, ۱۳۸۹).
۳-۴- ابزار تحقیق
برای گردآوری داده ها به ابزارهای گوناگونی نیاز است که نوع این ابزارها تابع عوامل گوناگونی مانند نوع و فرایند پژوهش است. هر یک از ابزارهای گردآوری داده، مزیت ها و عیب هایی دارند که در هنگام به کار گیری، باید به تأثیر آن ها در هدف پژوهش توجه کرد و با رعایت نکته های لازم، امکان افزایش اعتبار پژوهش را فراهم آورد(خاکی،۱۳۹۰).
محقق برای به دست آوردن داده های مورد نیاز در تحقیق، باید از ابزار متناسب با آن استفاده کند و پس از آن با تحلیل، پردازش و تبدیل آن ها به اطلاعات، به آزمون فرضیه‌ها بپردازد (آبتین، ۱۳۸۱).
ابزارهای عمده در تحقیق حاضر برای جمع آوری داده ها عبارتند از: روش کتابخانه ای، پرسشنامه و مصاحبه.
روش کتابخانه ای:
مطالعه سوابق یا پژوهش کتابخانه ای، پژوهشی است که همه اطلاعات لازم را از منابعی که در کتب و نوشته ها و تحقیقات قبلی موجود در کتابخانه ها یا بایگانی های سازمان ها مکتوب است، به دست آورده و لزومی به مراجعه به افراد و انجام پرسش یا مصاحبه ندارد.
بررسی های کتابخانه ای، به منظور جمع آوری جامع اسناد علمی و تحقیقی، کتبی یا غیرکتبی که محقق در رابطه با تحقیق خاصی باید از آن ها الهام بگیرد، انجام می شود. دلیل انجام بررسی های کتابخانه ای این است که محقق اطمینان یابد که هیچیک از متغیرهایی که به نحوی در مسأله یا فرضیات تحقیق تاثیر داشته اند، ناشناخته نمانده اند.
بررسی های کتابخانه ای، در تنظیم ادبیات تحقیق، بسیار ضروری است که این خود می‌تواند جامعیتی را در داده های حاصل در مصاحبه و پرسشنامه ایجاد نماید. بعبارت دیگر، امکان ایجاد چارچوب مشخصی را برای مطالعات بعدی، فراهم می کند (ظهوری، ۱۳۷۸)
فواید استفاده از کتابخانه برای جمع آوری اطلاعات، به شرح زیر است:
کسب اطلاعات اولیه راجع به موضوع مورد تحقیق؛
اخذ تصمیم در این مورد که چه محلی و چه اشخاصی و چه کتبی باید مورد مطالعه قرار گیرد؛
اطلاع یافتن از سوابق موضوع مورد تحقیق؛
گرفتن تجربه از آنچه تا بحال انجام شده است و
استفاده از آمارها، کتابها، مآخذ و اسناد موجود (خلیلی، ۱۳۷۸).
در تحقیق حاضر نیز برای گردآوری و تدوین ادبیات مربوط به موضوع تحقیق و بررسی سوابق تحقیق، از روش کتابخانه ای استفاده شده است. بدین منظور، از کتب و مقالات موجود در کتابخانه ها و مقالات موجود در اینترنت و همچنین پایان نامه های فارسی انجام شده در زمینه موضوع تحقیق، استفاده شده است.
مصاحبه:
مصاحبه شیوه ای است که در آن فرد پژوهشگر با آزمودنی تماس مستقیم برقرار می‌کند و از این طریق، به ارزیابی عمیق ادراکها، نگرش‌ها، علایق و تلقی های او می پردازد(خاکی،۱۳۹۰).
مصاحبه دارای مزایایی می‌باشد از جمله اینکه امکان توضیح و رفع ابهام برای آزمودنی وجود دارد. دیگر اینکه بیشتر مردم، تمایل دارند که به اظهار نظرهای شفاهی بپردازند. از معایب مصاحبه نیز می توان به وقت گیر و پرهزینه بودن آن، محدودیت در تعمیم نتایج، مشکل بودن تعبیر و تفسیر نتایج و نیاز به افراد ماهر اشاره کرد (خاکی، ۱۳۹۰).
در تحقیق حاضر به منظور شناخت عوامل و موانع اثرگذار بر صادرات در راستای کاربردی کردن مدل الماس ملی پورتر در رابطه با موضوع تحقیق، با کارشناسان، خبرگان و اساتید حوزه های صادرات و صنایع بهداشتی و شوینده مصاحبه شده است. لازم به ذکر است با توجه به مصاحبه های مختلف و مطالعات صورت گرفته، معیارهای شناخته شده در این زمینه تکمیل گردیده و سوألات پرسشنامه مطابق با آن ها طراحی شده است. به این ترتیب نتایج مصاحبه های انجام شده به عنوان عوامل تاثیرگذار در قالب سوأل در پرسشنامه مطرح گردیده است.
پرسشنامه:
پرسشنامه یکی از متداول ترین ابزار گردآوری اطلاعات در پژوهش های پیمایشی است. هر پرسشنامه معمولاً عبارت از مجموعه ای از پرسش های هدف مدار است که با بهره گیری از مقیاس های گوناگون نظر، دیدگاه و بینش یک فرد پاسخگو را مورد سنجش قرار می‌دهد. یک پرسشنامه نباید همچون فهرستی از پرسش ها در نظر گرفته شود(خاکی، ۱۳۹۰).
