۳-طبقه معوق: اصل و سود تسهیلاتی که بیش از ۶ ماه و کمتر از ۱۸ ماه از تاریخ سررسید و یا از تاریخ قطع پرداخت اقساط سپری شده است و مشتری هنوز اقدامی برای باز پرداخت مطالبات مؤسسه‌ ننموده است. در این صورت مانده سررسید شده تسهیلات ‌به این طبقه منتقل می شود.

۴-طبقه مشکوک الوصول: تمامی اصل و سود تسهیلاتی که بیش از ۱۸ ماه از سررسید و یا از تاریخ قطع پرداخت اقساط آن ها سپری شده است و مشتری هنوز اقدام به بازپرداخت بدهی خود ننموده است.

۲-۱-۴-نسبت های مالی و ریسک اعتباری

تجزیه و تحلیل صورت های مالی اغلب با به کارگیری نسبت های مالی که بر پایه اطلاعات ترازنامه ، صورت حساب سود و زیان و صورت جریان وجوه نقد تهیه شده اند ،آغاز می شود. نسبت های مالی نشان دهنده قدرت یا ضعف شرکت ها در مقایسه با سایر شرکت های همان صنعت ، شرکت های پیشرو و عملکرد سال گذشته همان شرکت هستند. نسبت های مالی به سادگی محاسبه می‌شوند.در صورتی که تفسیر آن ها اغلب مشکل و بحث برانگیز است. مخصوصا زمانی که دو یا چند نسبت علایم متضاد نسبت به هم نشان می‌دهند.(چن و پان، ۲۰۱۱)^[۱۳]

مشکل اصلی که به تحلیل نسبتی صورت های مالی وارد می شود این موضوع است که هریک از نسبت های مالی یک بعد از عملکرد مالی سازمان را ارزیابی می‌کند به گونه ای که دسته ای از آن ها توانایی نقدینگی ، گروهی توانایی سودآوری ، بخشی دیگر توانایی رشد و بالاخره گروه آخر شیوه عملیات سازمان را ارزیابی می‌کند.(خواجوی ،۱۳۸۹).

در روش تکنیک تحلیل پوششی داده ها برای رفع این مشکلات به کار گرفته می شود. این روش با به کارگیری نسبت ها ، نمره واحدی را به نام “کارایی” به هر واحد مورد بررسی اختصاص می‌دهد. در واقع ، با وارد کردن نسبت های مالی به عنوان ورودی و خروجی مدل ، آن ها را به معیاری واحد که قابلیت ارزیابی عملکرد و مقایسه را افزایش می‌دهد ، تبدیل می‌کند.سه نوع مختلف از تحلیل صورت های مالی که هر کدام از این موارد بستگی به دیدگاه تحلیلگر دارد ، به شرح زیر است(خواجوی ، ۱۳۸۹):

1. 1. تحلیل اعتباری که اغلب به وسیله بانک ها، مؤسسات مالی و اعتباردهندگان انجام می شود. زیرا نگرانی عمده آن ها ‌در مورد قدرت نقدینگی و توان پرداخت بدهی وام گیرنده ها در کوتاه مدت است. ‌بنابرین‏ این مؤسسات تأکید بیشتری بر روی آزمون ترازنامه ، کنترل قدرت نقدینگی و تسویه شرکت و توان بازپرداخت بدهی در کوتاه مدت خواهند داشت. همچنین ، این تحلیگران بیشتر از نسبت جاری ، نسبت آنی و مناسب بودن سرمایه در گردش استفاده می‌کنند.

1. 1. تحلیل سرمایه گذاری: سهام‌داران و سرمایه گذاران شرکت اغلب به دنبال نقدینگی و تسویه شرکت و قدرت درآمد زایی آن هستند. ‌بنابرین‏ این دسته از تحلیلگران به منظور ارزیابی قدرت سودآوری شرکت ، صورت حساب سود وزیان را مورد بررسی و آزمون قرار می‌دهند تا به ‌به این وسیله بتوانند روند بلندمدت و کوتاه مدت درآمدها و سودآوری شرکت را پیش‌بینی نموده و نسبت به فروش سهام یا سرمایه گذاری در آن اقدام نمایند. افزون برآن این دسته از تحلیگران با بهره گرفتن از وضعیت سرمایه در گردش شرکت به ارزیابی توان تسویه ، توان تامین مالی مناسب و توسعه شرکت به منظور سود آوری بیشتر بدون تحمیل بدهی های سنگین ، می پردازند.

1. تحلیل مدیران : مدیران شرکت نیز از تحلیل مالی بهره می گیرند ، آن ها از این ابزار قدرتمند برای اندازه گیری هزینه ها و بهای تمام شده ، کارایی عملیات و استخراج اطلاعات مناسب برای تصمیم گیری منطقی تجاری استفاده می‌کنند. ‌بنابرین‏ با تحلیل ترازنامه ، کارایی استفاده از دارایی ها را تعیین می‌کنند. همچنین تحلیل مقایسه ای ، تکنیکی ارزشمند است که مدیران اغلب به وسیله ی آن صورت های مالی و عملکرد خود را با سایر شرکت ها مقایسه می نمایند. آن ها به دنبال تحلیل و شناسایی روندهای فروش ، بهای تمام شده و سود هستند تا به وسیله مقایسه ی آن ها با ماه های مشابهه دوره های گذشته و شرکت های مشابه بتوانند عملکرد گذشته و حال خود را ارزیابی نموده و تصمیم گیری لازم را ‌در مورد برنامه ریزی آینده به منظور بهبود نفاط ضعف و استفاده از فرصت ها و نقاط قوت داشته باشند.

۲-۲- کارایی

کارایی عبارت است از نسبت بازده به منابع مصروفه . بازده را می توان محصول یک واحد اقتصادی یا سازمان که منجر به ایجاد درآمد برای آن می شود در نظر گرفت .منابع مصروفه عبارتند از : نیروی کار ، سرمایه و سایر منابع مادی که برای تولید مورد استفاده قرار می گیرند. ‌بنابرین‏ زمانی را که نیروی کار صرف انجام تولید یا ارائه خدمات می‌کند و یا هزینه ای که صرف به کارگیری نیروی کار و سرمایه می شود ، می‌تواند معرف منابع مصروفه باشد.(صدر و همکاران ، ۱۳۷۳)

در تعریفی دیگر ، با در نظر گرفتن بانک ها به عنوان واحد های خدماتی ، کارایی به صورت نسبت حداقل هزینه ممکن به هزینه های تحقق یافته ، برای ارائه میزان مشخص ستاده در مقایسه با سایر واحد های موجود در آن صنعت در نظر گرفته می شود .(برهانی ، ۱۳۷۷)

به طورکلی آنچه که به عنوان یک نظام مالی کارا در نظر گرفته می شود ، عبارت است از : نظامی که خدمات مالی را با دقت و سرعت عمل مطلوب و حداقل هزینه ارائه می‌کند و انتظارات متقاضیان را در بهترین حالت ممکن را تحقق می بخشد.

کارایی میانگین چگونگی عملکرد اجزا ، فرایند تولید و ترکیب بهینه آن در جریان رسیدن به حداکثر میزان تولید است. به عنوان مثال اگر با یک واحد تولیدی سرو کار داشته باشیم که از یک سطح سرمایه و نیروی کار با تکنولوژی ثابتی به تولید کالا یا خدمات می پردازد. تولید زمانی کاراست که بتوانیم بهترین استفاده را از میزان کار و سرمایه در دسترس به منظور دستیابی به تولید داشته باشیم ؛ به طوری که نتوان با این امکانات در دسترس ، تولید را از نظر فنی افزایش داد . با این که با ترکیب دیگری از سرمایه و نیروی کار با صرف هزینه کمتر ، به همان سطح تولید دست یافت. در نتیجه کارایی را می توان میزان دستیابی یک واحد اقتصادی به سطح تولید بهینه تعریف کرد و میزان کمی آن را از نسبت میزان تولید جاری به تولید بالقوه به دست آورد.(امامی میبدی ، ۱۳۷۹)

۲-۲-۱- ارزیابی کارایی بااستفاده از DEA :

همانطورکه قبلا” گفته شد ، یکی ازمهمترین مؤلفه‌ های عملکرد ، کارایی است. کارایی به عنوان نسبت خروجی(ها) به ورودی(ها) تعریف می شود .کارایی محاسبه شده توسط DEA یک معیارنسبی درمیان سازمان‌هایی است که دریک ارزیابی خاص مورد تحلیل قرارگرفته اند.

امتیازکارایی برای بهترین عملکردر این ارزیابی، تنهانشان دهنده مجموعه سازمان‌های مورد مطالعه است. مثلا شرکتهایی که دریکسال به عنوان بهترین عملکردانتخاب می‌شوند اگرارزیابیهایشان در سال‌های بعدتکرارشود ممکن است دیگربه این مقام نرسند. به علاوه،اگرشرکتهای بیشتری دریک ارزیابی دیگرمورداستفاده قرارگیرند،جایگاه آن ها ممکن است تغییریابد زیراشرکتهای جدید ازطریق عملکردنسبی درنظرگرفته می‌شوند. (عزیزی و همکاران،۱۳۹۲)

۲-۲-۲-مقایسه مفاهیم بهره وری ، کارایی و اثربخشی