همان گونه که مبانی نظری موید این نکته است. مدل‌های شناختی-رفتاری اختلال وسواسی-جبری (نظیر راچمن، ۱۹۹۸؛ سالکووسکیس، ۱۹۹۶) معتقدند که عدم موفقیت در کنترل یا سرکوبی افکار مزاحم زیر بنای فراوانی و تشدید ماهیت وسواس‌ها است (تولین و همکاران، ۲۰۰۲). در واقع، سرکوبی فکر می‌تواند به چند دلیل مشکل ساز باشد؛ چرا که منجر به افزایش متناقض در فراوانی فکر می‌شود. همچنین، باعث می‌شود فرد نسبت به افکار و فرایندهای فکری بیش از پیش از هوشیار شود به طوری که محرک‌های فکر و ردپاهای فکر برجسته‌تر شوند. از دیگر سو، از یادگیری جدید در مورد اهمیت فکر به دلیل خاتمه یافتن مواجهه با فکر جلوگیری می‌شود و در نهایت، منجر به تشدید ارزیابی منفی معنی فکر می‌شود (مثل پوردن و کلارک، ۱۹۹۹؛ پوردن، ۲۰۰۱، به نقل از پوردن و همکاران، ۲۰۰۵). علاوه بر این، به زعم وگنر و اربر (۱۹۹۹) سرکوبی فکر فعالیت پرزحمتی است که ممکن است غلظت مورد نیاز برای انجام وظایف دیگر را مختل نماید. بنابرین حتی اگر سرکوبی با افزایش فراوانی فکر منجر نشود این ممکن است اثرات منفی دیگری روی افکار وسواسی و عملکرد افراد داشته باشد (به نقل از پوردن و همکاران، ۲۰۰۷). همان گونه که نتایج مطالعات انجام شده حاکی از این امر است. پژوهش‌های متعددی نشان داده‌اند که فرونشانی فکر اثرات ناسازگارانه‌ای روی اختلال وسواس فکری- عملی دارد (پوردن، ۲۰۰۴؛ تولین، آبرامویتز، هاملین، فوآ و سینودی، ۲۰۰۲، به نقل از مگی و تیچمن، ۲۰۰۷). همچنین نتایج تحقیق موریس، مرکل باخ و هورسلنبرگ (۱۹۹۶) و سالکووسکیس، (۱۹۹۲) نشان دادند که افراد مبتلا به اختلال وسواس بیشتر از افراد فاقد اختلال به فرونشانی افکارشان تمایل دارند (به نقل از مکلارن و کرو، ۲۰۰۳).
در این راستا، راشین و همکاران (۲۰۰۱) اذعان می‌دارد که سرکوبی فکر، مقدمه درهم آمیختگی فکر-عمل می‌باشد. وگنر، اربر و زاناکوس (۱۹۹۳) نیز بر این عقیده است که تلاش‌های سرکوبی، به اثرات متناقض افزایش به جای کاهش فراوانی افکار ناخواسته منجر می‌شود (به نقل از تولین و همکاران، ۲۰۰۲).
محدودیت‌های مطالعه
– نتایج حاصل از این تحقیق به زنان مبتلا به وسواس شهر مشهد محدود می‌باشد، لذا تعمیم نتایج آن به سایر گروه‌های اجتماعی باید با احتیاط صورت گیرد.
-محدویت در اجرای ابزارها به دلیل عدم پاسخ‌گویی دقیق توسط برخی از زنان وسواسی مورد مطالعه
– مشکلات مربوط به انگیزه و دقت آزمودنیها در تکمیل پرسشنامه‌ها
-محدودیت در موانع قانونی و اخلاقی در اجرای ابزارها
پیشنهادات
– علاوه بر شیوه مورد استفاده در این پزوهش می‌توان از سایر مدل‌های مبتنی بر پذیرش نظیر درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی و درمان فراشناختی نیز در کاهش علایم وسواس سود جست.
– اجرای پژوهش‌های مشابه با بهره گرفتن از نمونه های مختلف شامل نمونه های زنان مبتلا به انواع وسواس و توجه به متغیری نظیر سن، مدرک تحصیلی، طبقه اجتماعی و شاغل یا خانه دار بودن زنان وسواسی می‌تواند تکرارپذیری یافته های پژوهش حاضر را مورد بررسی قرار دهد.
– انجام پژوهشی خصوصاًً با بهره گرفتن از گروه‌های خاص آزمودنی، برای مثال زنان مبتلا به وسواس می‌توانند رابطه خودتنظیمی و هیجان خواهی را دقیق تر مورد بررسی قرار دهد.
– مطابق پیامد عملی یافته های پژوهش حاضر در مورد تاثیر گروه درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد می توان پژوهش‌هایی را تدارک دید که بر اساس آن ها راهکارهای کاهش و بهبود انواع وسواس فکر ی و عملی، درهم امیختگی و اغتشاش مورد بررسی قرار گیرند.
– بررسی تاثیر وسواس شستشو در روابط اجتماعی و سایر عملکردهای شغلی و…
– با توجه به اینکه علایم وسواس در نوجوانان پسر، بیشتر از نوجوانان دختر است؛ لذا پیشنهاد می‌شود پژوهشی مشابه با توجه به نقش جنسیت بر روی پسران نوجوان انجام شود.
منــابع
منابع فارسی
آزاد، ح. (۱۳۸۹). روانشناسی سلامت (بهداشت روانی). چاپ اول. تهران: بعثت.
استکتی، گ. (۱۹۹۳). درمان رفتاری وسواس، ترجمه عباس بخشی پور رودسری و مجید علیلو، تبریز: روان پویا.
اسلامی‌نسب، ع. (۱۳۸۳). راهنمای عملی درمان وسواس برای متخصصین. تهران: شفابخش.
اکبرزاده، ن؛ بابایی، م؛ پورشهریاری، م؛ نجل رحیم، ع. (۱۳۸۹). تاثیر درمان ترکیبی شناختی-رفتاری و کاهش اندیشه پردازی خطر بر اختلال وسواسی- اجباری در دانشجویان دختر. مطالعات روانشناختی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه الزهرا، ۱٫
امینی، ر؛ پور شهباز ع؛ دولتشاهی ب. (۱۳۹۰). نقش باور آمیختگی اندیشه ـ کنش در تبیین علائم نشانه های وسواس. تازه های علوم شناختی، ۱: ۳۴-۲۵
اندوز، ز. (۱۳۸۷). مقایسه کارایی و اثر بخشی روش “رویارویی و جلوگیری از پاسخ” با روش “کاهش فکر خطرناک” در درمان اختلال وسواس شستشو، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، منتشر نشده، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه فردوسی مشهد.
اندوز، ز؛ صاحبی، ع؛ طباطبایی، م. (۱۳۸۱).مقایسه کارایی و اثر بخشی “رویارویی و بازداری از پاسخ” با “درمان از طریق کاهش فکر خطرناک” در اختلال وسواس شستشو.
ایزدی، ر. عابدی، م. (۱۳۹۲). درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد. چاپ اول. انتشارات جنگل، کاوشیار.
ایزدی، ر؛ عابدی، م. (۱۳۹۲). کاهش علائم وسواس در بیماران مبتلا به وسواس فکری و عملی مقاوم به درمان از طریق درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد. ۲۸۶-۲۵۷٫
ایزدی، ر؛ عابدی، م؛ عسگری، ک؛ نشاط دوست، ح. (۱۳۹۱). گزارش موردی اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر فراوانی و شدت نشانه های اختلال وسواسی اجباری. مجله تحقیقات علوم پزشکی زاهدان.
بخشی‌پور، ع؛ فرجی، ر. (۱۳۸۹). رابطه آمیختگی فکر-عمل با علائم وسواس در بیماران وسواسی. روانشناسی معاصر، ۵ (۲)، ۱۵-۲۲٫
بخشی‌پور، ع؛ فرجی، ر؛ نریمانی، م؛ صادقی موحد، ف. (۱۳۸۸). بررسی رابطه بین اغتشاش فکر- عمل با خوشه‌های علائم وسواس فکری-عملی در بیماران وسواسی. تحقیقات علوم رفتاری، ۹ (۳).
برزگر، ی. (۱۳۷۳). مقایسه کارایی درمان‌های رفتاری- دارویی و شناختی و ترکیب آن ها در درمان مبتلایان به اختلال وسواس شستشو، پایان نامه کارشناسی ارشد، منتشر نشده، دانشگاه فردوسی مشهد.
بساک‌نژاد، س؛ حاتمی سربرزه، م؛ زرگر، ی. (۱۳۹۲). اثر بخشی گروه درمانی شناختی-رفتاری بر باور آمیختگی فکر–عمل، سرکوبی فکر و احساس گناه در دانشجویان. مجله علوم رفتاری، ۱: ۷-۱۲
