فصل سوم
روش پژوهش
۳-۱ مقدمه
در این فصل در مورد طرح تحقیق، جامعه آماری، حجم نمونه، نحوه اجرای نمونه گیری، جمع آوری داده ها، تجزیه و تحلیل داده ها و اعتبار و روایی پرسشنامه ها و خصوصیات پرسشنامه ها بحث می شود.
۳-۲ طرح پژوهش
طرح پژوهشی حاضر از نوع غیر آزمایشی است. تحقیق غیر آزمایشی، مطالعه تجربه مداری است که در آن محقق نسبت به متغییرهای مستقل، کنترل مستقیمی ندارد زیرا قبلأ آنها رخ داده اند؛ و تنها از روی تغییر همزمان متغییر های مستقل و وابسته بدون مداخله در بازه روابط بین متغییرها، استنباطهایی به عمل می آید (کرانچر، ترجمه شریفی و لطفی زند، ۱۳۸۶).
در پژوهش حاضر متغییرهای شیوه های فرزندپروری و ویژگیهای شخصیت به منظور پیش بینی تاب آوری مورد بررسی قرار گرفته‌اند. شیوه های فرزند پروری و ویژگیهای شخصیت به عنوان متغییر پیشبین و تاب آوری به عنوان متغییر ملاک در نظر گرفته شده است.
۳-۳ جامعه و نمونه آماری
جامعه مورد بررسی عبارت است از تمامی دانش آموزان دوره متوسطه دختر که در سال تحصیلی ۹۲-۹۳ در ناحیه یک شهرستان خرم آباد در حال تحصیل هستند. بر اساس آمار این ناحیه این تعداد برابر با ۳۰۰۰ نفر می‌باشد. نمونه آماری بر اساس نمونه گیری خوشهای تصادفی چند مرحله ای انجام شد. از مجموع ۱۰ مدرسه این ناحیه ۵ مدرسه به عنوان نمونه انتخاب شد و در هر مدرسه با توجه به تعداد کلاس های هر مدرسه، نیمی از کلاسها به عنوان نمونه انتخاب شد. در هر کلاس تعدادی از دانش آموزان بر حسب تصادف پرسشنامه ها را در بین آنان توزیع گردید. بر این اساس تعداد ۲۰۰ نفر از دانش آموزان دختر دوره متوسطه به عنوان نمونه انتخاب شدند. پس از توضیحات لازم و پر کردن و جمع آوری پرسشنامه ها، آنان مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند
۳-۴ ابزارهای پژوهش
۳-۴-۱ مقیاس تاب آوری کونور- دیویدسون (CD-RISC)
یک ابزار ۲۵ سوالی است که سازهی تاب آوری را در اندازه های ۵ درجهای لیکرت از صفر تا چهار میسنجد. حداقل نمره تاب آوری آزمودنی در این مقیاس صفر و حداکثر نمره وی ۱۰۰ است. نتایج مطالعه مقدماتی مربوط به ویژگیهای روانسنجی این مقیاس، پایایی و روایی آن را تأیید کرده‌است (کونور، ۲۰۰۳).
۳-۴-۱-۱ پایایی و روایی پرسشنامه کونور- دیویدسون
همسانی درونی، پایایی و بازآموزی و روایی همگرا و واگرای مقیاس به اندازه کافی گزارش شده‌اند. گرچه نتایج تحلیلی عامل اکتشافی وجود ۵ عامل (شایستگی/ احترام شخصی)، (اعتماد به غرایز شخصی/ تحمل عواطف منفی)، (پذیرش مثبت عواطف/ روابط ایمن) برای مقیاس تاب آوری تأیید کرده‌است. چون پایایی و روایی زیر مقیاسها هنوز به طور قطع تأیید نشدهاند در حال حاضر فقط نمره کلی تاب آوری برای هدفهای پژوهشی معتبر محسوب می شود (کونور، دیویدسون، ۲۰۰۳). پایایی و روایی فرم فارسی مقیاس تاب آوری نیز در مطالعات مقدماتی، نمونه های بهنجار و بیمار مورد بررسی و تأیید قرار گرفته است (بشارت، ۱۳۸۶).
۳-۴-۲ ابزار شخصیت نئو
۳-۴-۲-۱ فرم کوتاه و تجدید نظر شده پرسشنامه شخصیتی نئو (NEO-PI-R)
پرسشنامه شخصیتی نئو در سال ۱۹۸۵ توسط کاستا و مک کری تهیه شده است (کاستا و مک کری، ۱۹۹۲). این پرسشنامه حاوی ۲۴۰ سوال است و دارای دو فرم S (درجهبندی توسط خود فرد) و فرم R (درجهبندی توسط دیگران) است. این پرسشنامه پنج عاملی شخصیت پنج خصوصیت در هر عامل را اندازه می‌گیرد و به این ترتیب ارزیابی جامعی از شخصیت فرد ارائه میدهد. این پرسشنامه، مناسب افراد است که ۱۷سال یا بیشتر دارند و در ایران توسط گروسی (۱۳۸۰) ترجمه، هنجاریابی و اجرا شده است. فرم ۶۰ سوالی آن که در این پژوهش از آن استفاده شده است، در صورتی به کار میرود که مدت زمان اجرای پژوهش محدود و اطلاعات کلی از شخصیت کافی باشد. سوالات در یک مقیاس لیکرت ۵ درجهای توسط فرد پاسخ داده میشوند. برای هر عامل ۱۲ سوال اختصاص یافته است. هریک از سوالات دارای ۵ گزینه «کاملأ موافقم»، «موافقم»، «نظری ندارم»، «مخالفم» و«کاملأ مخافم» میباشند. که نمره های صفر تا چهار به آن تعلق می‌گیرد. هر عامل دارای ۱۲ آیتم و دامنه نمرهها از صفر تا ۴۸ است. با جمع نمرات هر یک از سوالات مربوط به هر آیتم، پنج نمره مجزا به دست می آید. شماره سوالهایی که به هر یک از آیتمها اختصاص دارد به شرح زیر در جدول ۳-۱بیان شده است.
جدول ۳-۱) سوالات اختصاص یافته به هر یک از آیتمهای شخصیت در پرسشنامه نئو
ردیف
آیتم
شماره سوالات
۱
روان رنجورخویی
۱-۶-۱۱-۱۶-۲۱-۲۶-۳۱-۳۶-۴۱-۴۶-۵۱-۵۶
۲
برونگرایی
۲-۷-۱۲-۱۷-۲۲-۲۷-۳۲-۳۷-۴۲-۴۷-۵۲-۵۷
۳
گشودگی
۳-۸-۱۳-۱۸-۲۳-۲۸-۳۳-۳۸-۴۳-۴۸-۵۳-۵۸
۴
موافق بودن
۴-۹-۱۴-۱۹-۲۴-۲۹-۳۴-۳۹-۴۴-۴۹-۵۴-۵۹
۵
با وجدان بودن
۵-۱۰-۱۵-۲۰-۲۵-۳۰-۳۵-۴۰-۴۵-۵۰-۵۵-۶۰
۳-۴-۲-۲ اعتبار و روایی پرسشنامه نئو
این پرسشنامه توسط مک کری و کاستا در اصل برای جمعیت بهنجار تهیه شد و در طی دهه گذشته بیشترین استفاده در کاربستهای پژوهشی و بالینی داشته است. نسخه اصلی آن در سال ۱۹۹۲ توسط کاستا و مک کری برای سنجش الگوی پنج عاملی شخصیت (روان رنجورخویی، برونگرایی، گشودگی، موافق بودن و باوجدان بودن) تنظیم شد (جدول ۳-۱).
در خصوص اعتبار NEO-FFI، نتایج چندین مطالعه حاکی از آن است که زیر مقیاسهای این الگوی ۵ عاملی، همسانی درونی خوبی دارند. به عنوان مثال کاستا و مک کری (۱۹۹۲) ضریب آلفای کرونباخ بین ۶۸/۰ (برای موافق بودن) تا ۸۶/۰ (برای روان رنجور خویی) را گزارش کردند. ضریب آلفای گزارش شده توسط آنان ۷۴/۰ تا ۸۹/۰با میانگین ۸۱/۰ متغییر بوده است. در حالی که در تحقیق بنچارد و همکاران (۱۹۹۹) این ضریب در روان رنجورخویی ۸۵/۰، در برونگرایی ۷۲/۰، در گشودگی ۶۸/۰، برای موافق بودن ۶۹/۰ و برای با وجدان بودن ۷۹/۰ بوده است.
هلدن (۱۹۹۹) نیز ضریب آلفای این ۵ عامل را در دامنه ۷۶/۰ (برای گشودگی) تا ۸۷/۰ (برای روان رنجورخویی) گزارش می کند. نتایج مطالعه مورادیان و نزلک (۱۹۹۵) نیز حاکی از آن است که آلفای کرونباخ روان رنجورخویی، برونگرایی، گشودگی، موافق بودن و با وجدان بودن به ترتیب عبارت است از ۸۴/۰، ۷۵/۰، ۷۴/۰، ۷۵/۰ و۸۳/۰٫ اخیراً نیز پژوهشی درباره شخصیت و اختلالات خوردن، ثبات درونی ۶۹/۰ تا ۹۰/۰ برای مقیاسهای آزمون گزارش شده است (ایگرت، لندوسکی و کلامپ، ۲۰۰۷).
اعتبار دراز مدت تست NEO-PI نیز مورد ارزیابی قرار گرفته است. یک مطالعه طولی ۶ ساله روی مقیاسهای N، E، O ضریب های۶۸/۰ تا ۸۳/۰ را نشان داده است. ضریبهای اعتبار دو عامل A و C به فاصله ۳ سال ۷۹/۰ تا ۶۳/۰ بوده است (کاستا، مک کری، ۱۹۹۸). در یک مطالعه طولی ۷ ساله از ارزیابی همسالان که در آن کل تست به کار رفته بود ضرایب اعتبار بین ۸۲/۰ تا ۵۱/۰ برای ۱۸ صفت فرعی N، E، O و ۶۳/۰ تا ۸۱/۰ برای عوامل اصلی ۵ گانه در مردان و زنان به دست آمده است (کاستا، مک کری، ۱۹۹۸).
