‌بنابرین‏، بهبود کیفیت زندگی کاری کارکنان، مستلزم بهبود احساس امنیت شغلی توسط آنان است. ‌به این منظور شناخت عوامل مؤثر بر امنیت شغلی و اعمال مدیریت صحیح بر آن ها ضروری به نظر می‌رسد.

۳-۱-۲ جایگاه امنیت شغلی در تئوری‌های مدیریت

۱-۳-۱-۲ تئوری کلاسیک و امنیت شغلی

قدیمی ترین نظریۀ مدیریت نظریۀ سنتی(کلاسیک) است. این نظریه به سه شاخۀ اصلی مدیریت علمی، مدیریت اداری و مدیریت بوروکراتیک تقسیم می شود.

از سوی واضعان تئوری‌های مذبور که در حقیقت پیشگامان دانش مدیریت نیز به شمار می‌آیند، به مقوله امنیت شغلی توجه شده است.

علاوه بر ثبات شغلی و استخدامی که به عنوان مهمترین عامل تعیین کننده احساس امنیت شغلی محسوب می شود می توان به عنوان دیگری مانند همکاری مدیریت و کارکنان حقوق وبیمۀ بازنشستگی اشاره کرد که در نمودار شماره ۱نشان داده است.(اعرابی وکمانی ۱۳۷۹)

۲-۳-۱-۲ تئوری نئوکلاسیک و امنیت شغلی

نئوکلاسیک ها با توجه ویژه ای که به انسان و نیازهای او مغطوف داشتند، نهضت روابط انسانی را پی افکندند . یرنامه هایی از قبیل امنیت شغلی، کمکهای غیر نقدی ، نشریات کارمندی و فنون تکامل یافتۀ مدیریت انسانی از روش های کاربردی بیشترین تأکید بر امنیت شغلی است که در نظریات نظریه پردازان این مکتب به آن ها اشاره شده است.

نمودار شماره ۲ بیانگر عوامل مؤثر بر امنیت شغلی از دیدگاه مازلو، هرزبرگ، آرجریس است. افزون بر آن بر اهمیت استخدام بلند مدت در قالب تئوری z نیز تأکید شده است. (اعرابی وکمانی ۱۳۷۹)

اطمینان از تداوم شغل

مدیریت علمی و عوامل مؤثر ‌بر امنیت شغلی همراهی و همکاری دوستانه

مدیریت و کارکنان

تئوری‌های کلاسیک و نظریه اداری و امنیت شغلی ثبات شغلی و استخدامی

امنیت شغلی ثبات شغلی و استخدامی

بروکراسی و عوامل مؤثر بر امنیت شغلی انتصاب و ارتقا ‌بر اساس شایستگی

حقوق ثابت

پرداخت بیمه بازنشستگی

توجه به قانون بجای ملاحظات

خصوصی، فردی یا گروهی

جای دادن افراد در شغل مربوط بر

اساس تخصص و مهارت‌های آن ها

رعایت سلسله مراتب

نمودار عوامل مؤثر بر امنیت شغلی بر اساس تئوری‌های کلاسیک

تداوم بخشیدن به کار

سلسله مراتب نیاز های مزلو و برقراری نظام بیمه و بازنشستگی

عوامل مؤثر بر امنیت شغلی

تئوری‌های نئوکلاسیک و تئوری دو عاملی انگیزش و حقوق مناسب

امنیت شغلی عوامل بر امنیت شغلی مزایای رفاهی

تئوری z اختلاف بنیانی و استقلال کافی در شغل

عوامل مؤثر بر امنیت شغلی ابراز عقیده بدون ترس و وحشت

رابطه مناسب و اعتماد بین همکاران

تئوری z و امنیت شغلی استخدام بلند مدت

۳-۳-۱-۲ عوامل مؤثر بر امنیت شغلی (دیدگاه های جدید)

عوامل مؤثر بر امنیت شغلی را به چهار دسته عوامل فردی وسازمانی ، فراسازمانی (محیطی) وشغلی تقسیم می‌کنند و هر یک از آن ها را با بهره گرفتن از شاخص‌های معینی مورد سنجش قرار می‌دهند.

عوامل فردی اثرگذار بر امنیت شغلی، شامل سن، جنس، سطح تحصیلات، وضعیت تأهل، درآمد ، وضعیت استخدام وسابقه کاراست(نیکوکار و همکاران،۱۳۸۶).

مهمترین عوامل سازمانی تأثیرگذار بر امنیت شغلی عبارت است از: رضایت از درآمد، فرهنگ سازمانی و آموزش و بهسازی نیروی انسانی(سای، ترام و اوهارا، ۲۰۰۶،۴۶۳،لائو و شولیهین،۲۰۰۵،۳۹۰به نقل ازنیکوکار و همکاران،۱۳۸۶).

مهمترین عوامل شغلی تأثیرگذار بر امنیت عبارت است از: غنای شغلی، توسعه شغلی و پیشرفت شغلی(لائو و شولیهین،۲۰۰۵،۴۰۱،پارسونز و برودبریج،۲۰۰۶، ۱۲۲به نقل از نیکوکار و همکاران،۱۳۸۶).

سرانجام از بین عوامل محیطی، عواملی چون تحویل در مدیریت سازمان‌های دولتی، تحول در ساختار سازمانی، تمرکززدایی و واگذاری اختیار و فعالیت‌های میان بخشی، امنیت شغلی کارکنان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. (نیکوکار و همکاران،۱۳۸۶).

سلطانی (۱۳۷۹) نیز معتقد است: در مفهوم امنیت موضوعاتی چون تغییرات شغلی، از دست دان شغل و عدم دستیابی به شغل مناسب گنجانده شده است. به اعتقاد روانشناسان صنعتی و سازمانی امنیت شغلی یکی از عوامل به وجود آورنده رضایت شغلی است.در مدلی که سلطانی (۱۳۷۹) از مفهوم امنیت شغلی ارائه می‌دهد پنج مؤلفه اساسی در ایجاد امنیت شغلی نقش اساسی دارند که عبارتند از:۱- ثبات شغلی ۲- عاطفی بودن محیط کار ۳- امکان بروز خلاقیت در شغل ۴- عدم استرس شغلی ۵- رضایت مادی.

شکل شماره ۱ -۲ بیان کننده مفهوم امنیت شغلی (سلطانی ۱۳۷۹).

همان طوری که در شکل نشان داده شده است مؤلفه‌ های امنیت شغلی در دایره ها نشان داده شده و آثار هرکدام از مؤلفه‌ در شکل گیری امنیت شغلی و استحکام آن در مستطیلها نشان داده شده است که در زیر هرکدام از مؤلفه‌ ها بطورمختصر بیان می‌گردد.

– تمرکز بر شغل توسط افراد بیانگر وجود ثبات شغلی است که این تمرکز از دو شغله شدن افرادجلوگیری و بخشی از امنیت شغلی را شکل می‌دهد.

– جابجایی کمتر در شغل بیانگر وجود امنیت شغلی است که حاصل آن تخصصی و خبرگی است و زمانی که افراد در یک شغل خبرگی وتخصص پیدا کردند بخشی از امنیت شغلی آنهاشکل می‌گیرد.

– انتخاب شغل مناسب زمینه ساز بروز و تقویت علاقه مندی از کار است که با امنیت شغلی رابطه مستقیم دارد.

– رضایت در شغل موجب بروز خلاقیت در کارشده و نهایتاً خلاقیت‌ها استحکام بخش امنیت شغلی کارکنان خواهدبود.

– رضایت اقتصادی موجب دلگرمی فرد در کارشده و احساس برابری در کارکنان شکل می گیردکه خود احساس برابری در سازمان نقش مؤثری در امنیت شغلی ایفا می‌کند.

– ازجمله مؤلفه‌ های امنیت شغلی ، عاطفی بودن محیط کار است که به ساختن روان سالم انسانهاکمک می‌کند و زمانی که انسانی ازطریق کارشخصیت و روان خود را تکامل بخشند امنیت شغلی آن ها نیز تامین می شود.

– احساس آرامش در کار منجر به رهایی از فشارشغلی گردیده و در نتیجه بخشی از امنیت شغلی کارکنان که از طریق فشارهای شغلی ‌تهدید می شود، تامین می‌گردد.

– وابسته شدن فرد به سازمان بیانگر وجودامنیت شغلی است که حاصل آن تعهد سازمانی است .

– زمانی که کارکنان یک سازمان از سازمان خوددفاع کنند به طور مستقیم و غیرمستقیم اعتبارسازمان را تقویت کرده که در سایه آن امنیت شغلی افراد تامین می‌گردد. (سلطانی ۱۳۷۹).

۴-۱-۲ عوامل سازنده امنیت شغلی

افراد با نیازهای متفاوتی وارد سازمان می‌شوند و هیچ فردی به طور کامل توانایی‌ها و نیرومندیهای یکسانی در این نیازها ندارد. برخی افراد اساساً با پول راضی می‌شوند، برخی دیگر تنها به فکر ارضای احساس ایمنی هستند. توجه به تفاوت‌های فردی، مطلب بسیار مهمی است اما بدان معنا نیست که نمی توان آنچه باعث امنیت شغلی می شود را پیش‌بینی کرد.