اطلاعاتی که توسط مدل دو بعدی ABC ارائه می‌گردد، تفاوت زیادی با دیدگاه مقدماتی این سیستم دارد. با به کارگیری این سیستم علاوه بر اینکه اطلاعات مفیدی در مورد هزینه ها و بهای تمام شده حاصل می شود، اطلاعات دیگری نیز در مورد فعالیت‌ها و هدف هزینه می توان کسب نمود. این اطلاعات در تصمیم گیری ها می‌تواند به مدیران کمک زیادی کند. جهت درک بیشتر این موضوع به تشریح اطلاعات حاصل از این سیستم می پردازیم.
۱- اطلاعات درباره فعالیت‌ها
سیستم ABC اطلاعات مفیدی درباره فعالیت‌های مهم و هزینه های انجام آن ها در اختیار تصمیم گیرندگان قرار می‌دهد. از جمله اینکه چگونه می توان فعالیت‌ها را بهتر انجام داد؟ هدف از مصرف منابع چیست؟ برای انجام هدف هزینه چه فعالیت‌هایی از سایر فعالیت‌ها بیشتر مورد نیاز است؟ برای انجام فعالیت‌ها کدام نوع از منابع بیشتر مورد نیاز است؟ و چه راه ها و فرصتهایی برای کاهش هزینه ها وجود دارد؟ بدیهی است جواب به سوالات فوق با اتکا به مدل مقدماتی سیستم ABC امکان پذیر نیست، چون مدل مقدماتی بیشتر روی صحت هزینه ها تأکید دارد و اطلاعات لازم را در مورد بهبود فعالیت‌ها را فراهم نمی کند.
۲- اطلاعات درباره استفاده کنندگان از خدمات
دیدگاه دو بعدی ABC، اطلاعات مهمی درباره استفاده کنندگان از خدمات فراهم می‌کند. از آنجا که ABC علاوه بر هزینه های داخل سازمان، هزینه های جانبی ارائه خدمات را در محاسبه بهای تمام شده در نظر می‌گیرد، بنابرین قادر به تعیین دقیق بهای تمام شده خدمات می‌باشد. در حالی که سیستم‌های سنتی به دلیل عدم توجه به این هزینه ها در محاسبه بهای تمام شده به طور دقیق عمل نمی کنند.
۳- اطلاعات در مورد فعالیت‌های غیر عملیاتی
سیستم های هزینه یابی سنتی، فقط به هزینه های ایجاد شده در چارچوب فیزیکی سازمان و یا هزینه های عملیاتی توجه می‌کند و صرفاً این هزینه ها را در محاسبه بهای تمام شده منظور می‌کنند. اما در سیستم ABC، استفاده کنندگان از خدمات و تامین کنندگان منابع، اگرچه به طور فیزیکی خارج سازمان واقع شده اند، اما جزئی از سازمان محسوب شده و بخشی از فعالیت‌ها در راستای حمایت از آن ها انجام می شود. بنابرین، این هزینه ها را در محاسبه هزینه های تمام شده خدمات در نظر می گیرند. در حالی که در سیستم های سنتی، این هزینه ها یا اصلا شناسایی نمی شوند و یا در صورت شناسایی در محاسبه بهای تمام شده منظور نمی شوند. مدل مقدماتی ABC نیز هیچ گونه اطلاعاتی را در مورد این هزینه ها در اختیار تصمیم گیرندگان قرار نمی دهد.
دیدگاه فرآیندی مدل ABC
در قسمت افقی شکل(۳-۱) دیدگاه فرآیندی مدل ABC نشان داده شده است. این دیدگاه فراهم کننده اطلاعات درباره کارهای انجام شده در یک فعالیت و روابط آن با دیگر فعالیت‌ها است. به طوری که، فعالیت‌های لازم جهت رسیدن به هدف هزینه(ارائه خدمات) به صورت زنجیره ای از فعالیت‌ها[۲۰] برای رسیدن به هدف هزینه دارای ارتباط هستند. در این دیدگاه ارتباط فعالیت‌ها در جهت ارائه خدمات فرودگاهی نشان داده شده است.
هدف هزینه
(پشتیبانی عملیات فرودگاه های کشور)
شکل شماره (۲-۳) زنجیره فعالیت‌ها در دیدگاه فرآیندی مدل ABC
منبع: (Turney, P ”Activity Based Costing” Kogan Page,1997)
شکل (۲-۴) مجموعه ای از فعالیت‌ها که با هم برای انجام یک هدف در ارتباط هستند را نشان می‌دهد. در این شکل هر فعالیت دارای محرک هزینه و معیار اندازه گیری عملکرد مربوط به خود است. فعالیت‌ها با هم دارای ارتباط هستند، به طوری که هر فعالیت روی عملکرد فعالیت بعدی تاثیر می‌گذارد. این تاثیر به وسیله معیار سنجش عملکرد محاسبه می شود. معیارهای سنجش عملکرد، موجب ایجاد محرک هزینه برای فعالیت بعدی خواهد بود.
(شکل شماره۲-۴) ارتباط درونی فعالیت‌ها در سیستم ABC و چگونگی تاثیر معیارهای عملکرد بر محرک هزینه
منبع: (Hilton, Maher & Selt ”Cost Management” Mc Grawhill,2000)
۱- محرک هزینه
مبنای هزینه، عوامل علّی تعیین کننده هزینه منابع مورد نیاز برای انجام فعالیت‌ها می‌باشد. شناخت محرک‌های هزینه به دلیل اینکه باعث شناسایی فرصت‌های بهبود در فعالیت‌ها می شود، بسیار مفید است.
۲- سنجش عملکرد
سنجش عملکرد، بیان کننده کارهای انجام شده و نتایج دست یافته در یک فعالیت است. این معیار نشان می‌دهد که چگونه یک فعالیت انجام شده است و تا چه اندازه در برآوردن نیازهای استفاده کنندگان داخل وخارج از سازمان مؤثر بوده است. معیارهای سنجش عملکرد شامل نتایج دست یافته، کارایی فعالیت، زمان و کیفیت انجام فعالیت‌ها می‌باشد. در اندازه گیری نتایج و کارایی فعالیت از معیار تعیین حجم خروجی ها(ستانده) به ورودی(داده) استفاده می‌گردد. در اندازه گیری زمان انجام فعالیت، از معیار مقایسه زمان واقعی با زمان تعیین شده، و در اندازه گیری کیفیت، از مؤثر بودن نتایج دست یافته و میزان رضایت دریافت کنندگان خدمت، استفاده می‌گردد.
اجزاء تشکل دهنده مدل ABC
به دلیل اهمیت دیدگاه های طرح شده در مورد سیستم ABC، در این قسمت اجزاء تشکیل دهنده این سیستم و چگونگی ارتباط آن ها بر حسب دیدگاه تخصیص هزینه و دیدگاه فرآیندی مطرح می شود.
اجزا دیدگاه تخصیص هزینه
رو ش تخصیص هزینه بیان کننده جنبه اقتصادی از فعالیت‌های سازمانی است. استفاده از این روش منجر به ایجاد اطلاعات مفیدی برای تصمیمات کلیدی در سازمان می شود. به کارگیری این دیدگاه از سیستم ABC مستلزم معرفی و شناسایی عناصر تشکیل دهنده آن می‌باشد. شکل شماره(۳-۴)، عناصر تشکیل دهنده دید گاه تخصیص هزینه را نشان می‌دهد.
فعالیت‌ها
مبنای هزینه
سنجش عملکرد
دیدگاه تخصیص هزینه
منابع سازمانی
دیدگاه فرآیندی
محرک منابع
هدف هزینه
محرک فعالیت
شکل شماره(۲-۵) اجزاء تشکیل دهنده دیدگاه دوبعدی سیستم ABC
منبع:(Turney,P”Activity Based Costing”Kogan Page,1997)
برای درک بهتر عناصر تشکیل دهنده این دیدگاه و مکانیزم عملکرد آن، به تشریح این عناصر می پردازیم.
۱- منابع
منابع عناصر اقتصادی است که جهت انجام فعالیت‌ها مصرف می‌گردد. آن ها در واقع منشاء ایجاد هزینه هستند. (Turny, 1997) منابع ستاد شرکت فرودگاه های کشور شامل کارکنان، ساختمان ها، تأسیسات و تجهزات ناوبری، دستور العمل های عملیاتی و … غیره است.
۲- محرک منابع
محرک منابع ایجاد کننده ارتباط بین منابع و فعالیت‌ها است و با استفاده ازآن، منابع موجود در هر قسمت به فعالیت‌ها تسهیم می شود. در سیستم ABC تعیین محرک منابع برای تسهیم هزینه ها، یک امر مهم و اساسی است. (Turny, 1997)
۳- عنصر هزینه
عنصر هزینه کوچک‌ترین جزء تشکیل دهنده یک فعالیت است و تعیین کننده منابعی است که توسط هر فعالیت مصرف می شود. یک فعالیت ممکن است از عناصر هزینه متفاوتی تشکیل شده باشد. شناخت عناصر تشکیل دهنده یک فعالیت می‌تواند کمک زیادی به بهبود و کارایی فعالیت‌ها از طریق حذف فعالیت‌ها و عناصر هزینه اضافی فراهم کند. (Turny, 1997)
۴- فعالیت‌ها
