۳-۳-۱-۲-بند دوم: رکن قانون درقانون مجازات اسلامی سال ۱۳۹۲
قانون گذار درقانون مجازات اسلامی مواد قانونی مربوط به سقط جنین را درماده ۶۲۲ و۶۲۳و۶۲۴ بیان نموده که به شرح ذیل می‌باشد.
ماده ۶۲۲ ق.م.ا مقرر می‌دارد:« هرکس عالماً به واسطه ضرب یا اذیت وآزار زن حامله، موجب سقط جنین وی شود علاوه بردریافت دیه یا قصاص حسب مورد به حبس از یک تاسه سال محکوم خواهد شد .
ماده ۶۲۳ ق.م.ا مقرر می‌دارد:« هرکس به واسطه دادن ادویه یا وسایل دیگرموجب سقط جنین زن گردد به شش ماه تا یک سال حبس محکوم می شود اگر عالما وعامداً زن حامله ای رادلالت به استعمال ادویه یا وسایل دیگری نماید که جنین وی سقط گردد به حبس از سه تاشش ماه محکوم خواهد شد مگر این که ثابت شود این اقدام برای حفظ حیات مادر می‌باشد ودرهرمورد حکم به پرداخت دیه مطابق مقررات مربوط داده خواهد شد».
ماده ۶۲۴ق.م.ا مقرر می‌دارد:« اگر طبیب یا ماما یا داروفروش و اشخاصی که به عنوان طبابت یا مامایی یا جراحی یا داروفروشی اقدام می‌کنند وسایل سقط جنین فراهم سازند ویا مباشرت به اسقاط جنین نمایند به پرداخت حبس ازدوتا پنج سال محکوم خواهد شد وحکم به پرداخت دیه مطابق مقررات مربوط صورت خواهد پذیرفت».
گفتار دوم: رکن مادی جرم سقط جنین
درقانون مجازات اسلامی اقدام مرتکب می بایست به صورت فعل مثبت وتحت عناوین «به کاربردن» ، «استفاده کردن» و «فراهم نمودن» باشد .
وسیله ارتکاب جرم شامل «سم» یا هرمواد زیان آوردیگری است که قابلیت آسیب رساندن به جنین را دارد، لذا غیر حصری است .سقط جنین ازجرایم مقید است وتحقق آن مستلزم وجود جنین وحامله بودن زن است .[۹۶]
اجزای تشکیل دهنده ی رکن مادی شامل شخصیت مجنی علیها، عمل مرتکب، نتیجه ورابطه ی سببیت است .تصریح مقنن به اصطلاح «زن حامله» متضمن این نکته است که صدمه به جنین آزمایشگاهی که به زن منتقل نگردیده از شمول این ماده خارج است وبه همین ترتیب است وضعیت جنینی که پیش ازموعد طبیعی زایمان شده وبه علت عدم قابلیت زیست دردستگاه های حیاتی نگهداری می شود.
برای تحقق عنصرمادی جرم سقط جنین، انجام هر نوع فعل مثبت مادی برروی زن حامله خواه ازطریق مباشرت وخواه ازطریق معاونت کافی است .
بند اول: رفتار مرتکب:
لازمه تحقق عنصر مادی سقط جنین انجام فعل مادی مثبت برروی زن حامل است مانند اینکه مرتکب زن حامل را ازجای بلندی پرت کند ویا با مشت ولگد به شکم زن حامله بزند ویا اینکه با خوراندن ادویه ومشروبات ومتکولات ویا با وسایل شیمیایی وامثال آن زن حامل را وادار یا دلالت برسقط جنین نماید ویا اینکه یا انجام اعمال پزشکی مانند کورتاژ به این مقصود نائل آمد.
یادآوری این نکته بجاست که درقانون مجازات سابق برای زن حاملی که عالماً وعامداً راضی به خوردن ادویه یا ماکولات یا مشروبات یا استعمال وسایل مذکور می شد یا دراستعمال آن تمکین می نمود، مجازات یک تاسه سال حبس پیش‌بینی شده بود واگر اقدام زن در نتیجه امر شوهرش بود، زن ازمجازات معاف وشوهر به مجازات مذکور می شد.
رفتار مرتکب شامل ضرب یا اذیت وآزار است منظور از ضرب، انجام فعلی است اصابتی که برتمامیت بدن زن حامله وارد می شود که منتهی به سقط جنین شود. اعم از این که این ضربه موجب تغییر رنگ پوست، جرح، شکستگی، نقص عضو وحتی مرگ شود .تاثیری در عنوان اتهام یعنی سقط جنین ندارد اما منظور ازآزار واذیت آزار به معنای رنج، عذاب، شکنجه، اندوه، غم و تالم است واذیت درلغت عبارت است ازآزار، ستوه، شکنجه، عذاب و زحمت همان گونه که ملاحظه می شود، این دوواژه مترادف اند ومقنن ازبه کارگیری هردوبا حرف(و) یک مورد نظر داشته که آن معنا عبارت است ازرفتاری که برخلاف«ضرب» برتمامیت بدنی زن حامله اصابت نمی کند ولی موجب تالم زحمت وبه ستوه آوردن وی شده درنهایت منتهی به سقط جنین می شود بنابرین موارد ذیل را م یتوان به نوعی از مصادیق آزار واذیت برشمرد: برانگیختن سگ درنده، اسلحه کشیدن، انفجار صوتی، آمیزش خشونت آمیز در روزهای آخر حاملگی وامثال آن ها .[۹۷]
بنابرین آزار واذیت درماده فوق، اعم از جسمی وروحی است برهمین مبنا اگر کسی با فحاشی یا ادای سخنان رکیک یا ترساندن زنی موجب سقط جنین وی شود، مشمول ماده ۶۲۲ خواهد بود، اما این اعمال باید به صورت عالمانه وازروی عمد باشد، یعنی مرتکب ضمن این که علم به باردار بودن زن داشته عمداً به منظور سقط جنین، مبادرت به ایراد ضرب یا اذیت وآزار زن کند.
نتیجه ۳: سقط جنین از جرائم مقید به نتیجه، یعنی مرگ جنین است وتازمانی که مرگ جنین محقق نشود نتیجه ضرب وآزار واذیت هرآنچه باشد مشمول ماده ۶۲۲ق.م.ا نخواهد بود واگر پس ازایراد ضرب وآزار جنین متولد شود.
بند دوم: بارداری زن
درحقوق ایران تحقق جرم سقط جنین مستلزم باردار بودن زن است وهدف قانون‌گذار اساساً حمایت از دوران حاملگی در مقابل هرنوع عملی است که دوران طبیعی بارداری را مانع می شود بنابرین سقط جنین با سقط حمل در هر زمان اعم ازاینکه دراولین روزهای انعقاد نطفه باشد که هنوز شکل وصورتی ندارد ویا در روزهای آخر حاملگی انجام پذیرد یک شکل یک انسان کامل را بخود گرفته، در سقط جنین فرصتی بین جنین یا محل مشروع یا نامشروع وجود ندارد.
لقاح تخمک زن با نطفه مرد و استقرار تخم بارور شده درجدار مخاط رحم و تشکیل جفت وجنین را حاملگی(بارداری) می‌نامند وجود این حالت معمولا علایم و آثاری دربدن زن به دنبال دارد.بدیهی است یکی ازاجزای تشکیل دهنده رکن مادی سقط جنین تشخیص بارداری یا حامله بودن زن است درصورت عدم وجود این حالت طبق قوانین موجود وقوع سقط جنین محال موضوعی خواهد بودهمچنین تشخیص حامله ویا باردار بودن زن با پزشکی قانونی است .[۹۸]
بند سوم :وجود جنین یا حمل زنده:
اولین شرط تحقق عنصر مادی جرم سقط جنین، وجود قبلی جنین زنده وحامله بودن زن است در این جهت فرقی میان جنین که ازراه طبیعی ومشروع حاصل شده وجنینی که به صورت وطی به حرام یا شبهه یا دراثر تلقیح مصنوعی به وجود آمده ،نیست .[۹۹]
دوران بارداری معمولا درحدود ده ماه است با انقضای زمان طبیعی بارداری طفل زنده می‌آید ودرحدی از رشدوتکامل است که قابل زیستن درمحیط خارج ازرحم مادر می‌باشد .درمواردی چون وضع حمل براثر صدمه وارده ناشی از تخلفات رانندگی طبق قانون مجازات اسلامی سابق مرتکب، به حبس از دوماه تا شش ماه وپرداخت دیه، درصورت مطالبه دیه از طرف مصدوم محکوم می شود.۱۲
درعین حال هرگاه صدمه بدنی غیر عمدی ناشی از تخلفات رانندگی طبق قانون مجازات اسلامی سابق منتهی به سقط جنین شود یعنی جنین زنده ای ساقط با تلف شود جرم سقط جنین تحقق می‌یابد. سقط جنین ازجرایم مقید به نتیجه، یعنی مرگ جنین است وتازمانی که مرگ جنین محقق نشود نتیجه ضرب وآزار واذیت و… هرآنچه که باشد، مشمول ماده ۶۲۲ق.م.ا نخواهد بود واگر پس از ایراد ضرب وآزار، جنین متولد شود وبعدازمدتی فوت کند ومرگ او به سبب جنایت قبل از تولد به زن حامله و فقدان حیات جنین باشد عمل مرتکب مشمول سقط جنین ماده ۶۲۲ خواهد بود، اما اگر جنین با وجود ضرب وآزار قبل از تولد، زنده به دنیا بیاید مرگش پس از تولد واقع شود مرتکب با توجه به تبصره ماده ۳۰۶ قصاص می شود.
