شکل۱-۲: الگوهای متفاوت از موقعیتی پیچیده (یمنی،۱۳۸۲،ص۱۲۳)

– شناخت و طبقه بندی عناصر سیستم مورد مطالعه

– بیان ارتباطات بین این عناصر

– عمومیت دادن

– استقرا ( تبدیل چندین الگو به یک الگو با میدان عمل وسیع تر )

دو مورد اول به تحلیل سیستم مورد مطالعه مربوط است و موارد سوم و چهارم به نتیجه گیری از عملیات در مراحل قبلی . توان الگو در نشان دادن هر چه دقیق تر وضعیت یک سازمان به توان علمی و شناخت الگوساز از سازمان مورد نظر بستگی دارد . قطعاً تمام الگوها بر حسب تعریف ناقص خواهند بود ، ولی آن الگویی بیشتر قابل دفاع خواهد بود که نقص کمتری داشته باشد ، یعنی آنچه الگو نشان می‌دهد با آنچه در واقعیت اتفاق می افتد نزدیکی بیشتری داشته باشد . لومواین الگوسازی را چنین تعریف می‌کند :« الگوسازی عبارت است از : ۱- عمل تهیه و ساخت هدفمند الگوها با ترکیب نمادها ؛ یعنی الگوهایی که مستعد شناساندن پدیده ای پیچیده اند . ۲- عمل شدت بخشیدن به استدلال عاملی ( الگو سازی ) که قصد دارد دخالتی در بطن پدیده مورد مطالعه داشته باشد . این استدلال به ویژه به دنبال پیش انداختن آثار اقدام های عملاتی ممکن است.» در این تعریف موارد مهم زیر مطرح شده است :

۱- الگو سازی عملی هدفمند است .

۲- الگو ها ، همان ترکیب نمادهایند . این نمادها ممکن است زبان شناختی ، ریاضی ، منطقی و .. باشند . فرایند الگو سازی ساخت نمادینی است که به کمک آن می توان عملکرد سیستم را فهمید.

۳- الگوها به دنبال فهم پدیده‌های پیچیده اند.

۴- فرایند الگو سازی استدلال تحلیل گرا را تقویت می‌کند تا بتواند آثار ناشی از پروژه های عملیاتی ممکن در سیستم را به جلو اندازد . به عبارت دیگر استدلالی که بتواند تغییراتی را در سیستم ایجاد کند .

۵- فرایند الگو سازی ، به دنبال فهم پدیده ها با ساده سازی آن هاست . ساده سازی ای که برخوردار از منطقی نزدیک به منطق وجودی پدیده است (الگو ) .

بنابرانی فرایند الگو سازی زمانی به الگوهای معتبر ختم خواهد شد که الگو ساز از توانایی ترکیب ( سنتز) بالایی برخوردار باشد : این سطح شناخت الگو ساز است ، که الگوهای مطرح شده را از اعتبار برخوردار می‌سازد ( یا نمی سازد ) ( همان ، ص ۱۲۳ ) .

الگو ابزاری بسیار اساسی و مهم در برنامه ریزی دانشگاهی است . می‌دانیم که برای ایجاد تغییرات مثبت در سازمان دانشگاه ( برنامه ریزی ) باید آن را به صورت دقیق تری شناسایی کرد. الگو این امکان و زمینه را برای بیان سیاست ها و اهداف توسعه دانشگاه فراهم می آورد . می‌دانیم که تصمیم گیری بهینه در سازمان بر مبنای اطلاعات صورت می‌گیرد . ولی چه نوع اطلاعاتی ؟ اطلاعاتی که بتواند تصویری دقیق تر از واقعیت سازمان ارائه دهد ( الگو ) . ‌به این دلیل برنامه ریز دانشگاهی قبل از هر چیزی باید بتواند تصویری از واقعیت موجود ( الگو شناختی ) داشته باشد تا وضعیت مطلوب سازمان (الگو ی هنجاری) را بیان کند . ‌بنابرین‏ ، این دو الگو کاملاً در هم تنیده اندحاصل می‌کند . سپس بر مبنای این شناخت برای تعیین وضعیتی مطلوب و ممکن از دانشگاه برای آینده تلاش می‌کند . بیان رسالت ها ، سیاست‌گذاری و تدوین اهداف در برنامه ریزی دانشگاه زمانی می‌توانند منطقی و دست یافتنی تر باشند که بر پایه این چنین شناسایی هایی بیان شوند . به بیان دیگر الگو سازی عملی است که تنها با آن می توان پیچیدگی سیستم ها را شناسایی کرد، الگوها مبنای استدلال مایند . درست است که در ساخت الگو ، بر حسب تعریف ، سیستم را ساده می‌کنیم ولی چگونه می توان ، بدون ساده کردن پیچیده ، سیستم را فهمید ، هر چند که این ساده کردن واقعیت را تخریب می‌کند . دانشگاه سیستم پیچیده ای است که فهمیده نمی شود مگر اینکه الگوهایی از آن ساخته شود . این الگوها با توجه به پویایی ساز و کارهای دانشگاه موقتی است و لازم است که به طور مستمر بازبینی شود یا مجدداً الگوهای جدیدی از آن تهیه شود . (یمنی ، ۱۳۸۲ ، ص ۱۲۴ )

دانشگاه اسلامی – ایرانی :

در دانشگاه اسلامی – ایرانی کلید واژه ، دانشگاه ، اسلامی بودن و ایرانی بودن وجود دارد که تبیین آن ها در درک این مفهوم مؤثر می‌باشند .

دانشگاه، محل دانش، مؤسسه علمی بزرگ که شامل چند دانشکده است و در هر یک از دانشکده های آن چندین رشته از علوم تدریس می شود. (عمید ۱۳۶۳، ص ۵۶۴).

دانشگاه جای تعلیم، محل آموختن، مؤسسه علمی وسیع شامل چند دانشکده و مؤسسه، مجموعه مدارس عالی، دارالفنون، دارالعلم می‌باشد (معین، ۷۶، ص ۱۴۹).

دانشگاه به معنای محل دانش و علم و معادل با یونیورسیتی آمده است. (لغت نامه دهخدا) ‌بنابرین‏ از لحاظ لغوی دانشگاه محل دانش است نه صرفاً محل درس دادن که معنی مدرسه را می رساند. در زبان یونانی school به معنی تفریح است و در زبان لاتین نهاد تحصیلی گفته می شود که به معنی بازی است. یعنی اینکه آنهایی که رسالت اندیشیدن بر هستی و روشن کردن تمام جنبه‌های فرهنگ را دارند باید از نگرانی های روزمره جدا باشند (یمنی، ۱۳۸۸، ص ۲۶).

اسلامی بودن :

الگوی ، دانشگاه ، ظرفی دارد و آن اسلامی و ایرانی بودن آن است . این ظرف اسلامی و ایرانی از هم جدا نیست ؛ اسلام به ایرانی هویت بخشید و ایرانی نیز موجبات گسترش اسلام را فراهم نموده است ( حصیرچی ، و همکاران ، ۱۳۹۰ : ۷۲ ) بر این اساس ، مطابق اقتضای قید اسلامی بودن ، لازم است مفاهیم ، شاخص ها و اساساً هر چیزی که در معرفی دانشگاه دخیل است ، ناظر به تعریفی اسلامی از دانشگاه باشد و بر مبنای نظری ، فلسفی و ‌انسان‌شناختی اسلام مبتنی شده باشد؛ چه آن که نمی توان تعریفی از دانشگاه ارائه داد که در عین برخوردار نبودن از مبانی فلسفی اسلامی ، دانشگاه اسلامی تلقی شود . ( عرب ، ۱۳۹۰ : ۱۹۱ ) ‌بنابرین‏ دلیل مقدم بودن واژه اسلامی بر واژه ایرانی در این الگو نیز چنین قابل تبیین است . از این رو اولین نکته قابل توجه در تدوین و تبیین شاخص های الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت ، آن است که شاخص های ارائه شده باید اسلامی باشند؛ یعنی باید برخاسته از مفاهیم اسلامی باشند که این مفاهیم وابسته به شرایط ، زمان و مکان نیستند . ( هادوی تهرانی ، ۱۳۹۰ : ۹ )

ایرانی بودن :

ایرانی بودن الگو ناظر ‌به این است که باید در زمینه دانشگاه ، شرایط بومی را در نظر گرفت ، همان طور که پیشتر نیز اشاره شد به دلیل تفاوت در شرایط تاریخی ، طبیعی ، جغرافیایی ، مکانی و زمانی ، جغرافیای سیاسی و شرایط انسانی و فرهنگی ، کشور نیازمند الگوی خاص خود می باشدد . در عین حال ، قید ایرانی بودن ناظر ‌به این مهم نیز می‌باشد که طراحی الگو توسط متفکران ایرانی و با توجه به مصالح و منافع کشور انجام شود. ( حصیرچی و همکاران ، ۱۳۹۰ : ۷۴ )

‌بنابرین‏ در این تحقیق اسلامی و ایرانی بودن الگو جدا از هم نیست و اگر واژه اسلامی به کار رفت ایرانی بودن نیز در آن وجود دارد و اگر واژه ایرانی و بومی بودن مطرح شد اسلامی بودن نیز با آن همراه است .

رسالت