– به نظر هیات پذیرش، فعالیت شرکت از نظر اقتصادی باید مفید باشد و دارای مدیریت مطلوب باشد،
– تعداد سهام‌داران شرکت کمتر از هزار نفر باشند یا حداقل ۳۰% سهام شرکت متعلق به حداقل ۱۰۰ نفر باشد و هیچکدام از این ۱۰۰ نفر سهامدار، بیش از ۵% سهام شرکت را مالک نباشند و حداکثر سهام سهام‌داران خارجی طبق قوانین موجود کشور باشد،
– سرمایه‌‌ی پرداخت شده شرکت از ۳ هزار میلیون ریال کمتر نباشد،
– با تشخیص هیئت پذیرش، نسبت حقوق سهام‌داران شرکت به کل دارایی‌ها، از حد مطلوب برخوردار باشد و حداقل از ۳۰ درصد کمتر نباشد و اساسنامه شرکت طوری تنظیم شده باشد که به تشخیص هیئت پذیرش، حقوق سهام‌داران جزء در آن محفوظ باشد،
-دعاوی حقوقی له یا علیه شرکت، دارای اثر با اهمیت بر صورت‌های مالی، وجود نداشته باشد، (محدودیت مؤثر بر نقل و انتقال سهام وجود نداشته باشد)،
– سیستم حسابداری و مالی شرکت مطلوب بوده و دفاتر مالی شرکت باید برطبق قواعد حسابداری حفظ شود،
– ترازنامه شرکت در ۲ دوره مالی گذشته سودآور بوده و امکان سود آوری آینده هم وجود داشته باشد،
– شرکت باید دارای سهام با نام بوده و ۱۰۰ درصد بهای اسمی آن پرداخت شده باشد و هیچ گونه امتیازی از نظر تعداد آرای برای تعدادی از سهام شرکت قائل نباشد،
– حداقل ۳ سال از تاریخ بهره‌برداری شرکت گذشته باشد،
– شرکت مختلط سهامی نباشد،
- شرکت متقاضی پذیرش باید گزارشات حسابرسی مربوط به ۳ سال قبل از تقاضای پذیرش را ارائه کند. [۵۵]
۳-۴-۲- نحوه معاملات در بورس الکترونیک
با توجه به فعالیت رو به گسترش بورس در کشورمان داد و ستد الکترونیک سهام بسیار حائز اهمیت می‌باشد. «بورس الکترونیک به بازار مجازی اطلاق می‌شود که خریداران و فروشندگان با بهره گرفتن از فناوری اطلاعات و مجاری ارتباط الکترونیک با هم مرتبط شده و اوراق بهادار را بین خود مبادله می‌کنند. در بازارهای اوراق بهادار چرخه معاملات شامل تمامی مراحل انجام معامله از زمان تجزیه و تحلیل بازارهای اوراق بهادار و گرفتن تصمیم به خرید یا فروش اوراق تا تسویه نهایی معامله و تبادل وجود و اوراق بهادار است. «پس مراحل چرخه به سه مرحله اصلی پیش معامله، معامله و پس از معامله تقسیم می شود.
پیش از معامله: دریافت داده ها و اطلاعات بازار و ناشران، تحلیل اوراق بهادار و تصمیم برای سرمایه‌گذاری، دریافت مظنه اوراق بهادار، مدیریت سبد و ثبت و ارسال سفارش به بورس.
معامله: دریافت و کنترل سفارش‌ها ، قراردادن و ترتیب سفارش‌ها در صف دفتر سفارش مرکزی، مطابقت سفارش‌ها، اجرای معامله و انتشار داده های بازار.
پس از معامله: دریافت و تأیید معاملات، انجام امور پایاپای و تسویه نهایی معاملات، مدیریت و کنترل خطر سپرده‌گذاری، انجام اقدامات شرکتی و نگهداری یا امانتداری از اوراق بهادار. [۵۶]
در بورس تهران یا فرا‌بورس ایران سرمایه‌گذاران می‌توانند به طور مستقیم به سامانه معاملاتی دسترسی داشته باشند که به آن «دسترسی به خط بازار» گفته می‌شود. دسترسی به خط بازار فرایندی است که طی آن سفارش‌های خرید و فروش و همچنین عملیات تغییر یا انصراف از آن ها توسط مشتری از طریق زیرساخت دسترسی به خط بازار جهت اجرا به سامانه معاملاتی ارسال می‌شود.
سامانه معاملاتی سیستم رایانه‌ای است که دریافت سفارش‌های خرید و فروش، تطبیق سفارش‌ها و در نهایت اجرای سفارش‌ها از طریق آن صورت می‌گیرد. زیرساخت دسترسی به خط بازار زیرساختی است که به منظور دسترسی به به خط بازار توسط عضو استقرار یافته و استفاده می‌شود. در معاملات بر خط بازار سرمایه‌گذار می‌تواند با بهره گرفتن از وب سایت کارگزار ناظر خود مستقیم وارد سامانه معاملاتی بورس اوراق شده و اقدام به خرید و فروش سهام نماید. در انجام معاملات قبل از دریافت سفارش از سامانه معاملاتی ابتدا باید سقف اعتبار مشتری کنترل شود. این کنترل در شرکت کارگزاری که به عنوان کارگزار ناظر مشتری انتخاب شده است انجام می‌شود. یعنی اگر مشتری وجوه مورد نیاز خرید را به حساب مخصوص واریز نموده است امکان صدور دستور خرید مطابق با میزان اعتبار وی وجود دارد در غیر این صورت سامانه از پذیرش دستور خرید خودداری می‌کند .
۳-۴-۳- فروش استقراضی سهام
در این فرایند سرمایه گذار ابتدا اوراق بهادار را می فروشد و بعداً اقدام به خرید آن می‌کند.
روش استقراضی با قرض‌گرفتن اوراق بهادار از کارگزار و فروش آن در بازار و سپس خرید همان میزان اوراق بهادار در آینده برای ادای قرض انجام می‌شود. در این فرایند وام اخذ می‌گردد، اما پولی قرض گرفته نمی‌شود بلکه سهام قرض گرفته می‌شود (اگرچه سهام دارای ارزش پولی است). قرض‌گیرنده باید با برگشت دادن سهام قرض گرفته شده (نه وجه سهام) قرض خود را ادا کند (اگرچه معادل پولی قرض را در تاریخی که وام بازپرداخت می‌شود می‌تواند به جای سهامی که خریداری می‌شود استفاده کند). قرض‌گیرنده هیچ نوع بهره‌ای بابت این قرض پرداخت نمی‌کند.
سرمایه‌گذاری که به استقراض سهام و سپس فروش آن اقدام می‌کند در برابر کاهش قیمت اوراق سود خواهد برد و در برابر افزایش یا ثبات قیمت ضرر می‌کند.
۳-۴-۳-۱- اهداف فروش استقراضی سهام
«به طور عمده فروش استقراضی سهام به سه هدف مورد استفاده قرار می‌گیرد:
الف) کسب منفعت در انتظار نوسان‌های منفی قیمت‌ها، بدین ترتیب که فردی پیش‌بینی می‌کند که قیمت سهام خاص در آینده کاهش یابد سهام پس گرفته را از دارنده آن قرض گرفته و در بازار می‌فروشد و پس از کاهش قیمت آن را با قیمت پایین‌تر خریداری کرده و باز پس می‌دهد و بدین ترتیب از مابه‌التفاوت قیمت فروش و خرید سود می‌برد.
ب) جهت افزایش نقد شوندگی بازار برای مثال، اگر برای سهم یا اوراق بهادار خاصی تقاضا بیش از عرضه باشد و این فزونی تقاضا باعث افزایش مصنوعی قیمت شود می‌توان با قرض گرفتن سهام سهام‌داران و عرضه آن در بازار نقد شوندگی بازار را افزایش داد.
ج) پوشش ریسک موقعیت خرید در همان سهم یا سهام مرتبط با آن: مثلا سهامداری که یک سهم معین را در اختیار دارد جهت مصون ماندن در برابر کاهش قیمت آن سهم در آینده، به فروش استقراضی به همان تعداد و از همان نوع سهم اقدام می‌کند. بنابرین در صورت کاهش قیمت سهام در آینده، زیان کاهش قیمت وی پوشش داده می‌شود بدون این که مجبور باشد سهام خود را بفروشد». [۵۷]
۳-۴-۳-۲- مکانیزم فروش استقراضی سهم
فروش استقراضی باید به صورت جداگانه و با همین عنوان باشد. بر اساس قوانین کمیسیون بورس و اوراق بهادار، فروش استقراضی در شرایطی که بازار روند نزولی دارد نباید انجام شود؛ زیرا فروش استقراضی وضعیت بازار را بدتر می‌کند. قانون دیگری مقرر می‌کند که قیمت فروش استقراضی باید برابر یا بیشتر از قیمت معامله قبلی باشد و طی چهار روز کاری پس از فروش استقراضی، کارگزار باید اوراق بهادار را قرض گرفته و به خریدار تحویل نماید. محل تأمین اوراق بهادار استقراضی عبارتند از:
– اوراق بهاداری که در تملک شرکت کارگزاری می‌باشد،
– اوراق بهاداری که در تملک سایر کارگزاران می‌باشد،
