۳ :از لحاظ شرعی ,واقف پس از وقف هیچ گونه مالکیتی نسبت به موقوفات ندارد .
۴ : در صورت موافقت مراجع و محاکم قضایی تعویض اموال و املاک وقفی به موارد بهتر و یا به مواردی که ارزش مساوی داشته باشند اشکالی ندارد
۵ : تعریف مال ” آنچه در ملک کسی باشد ؛ آنچه که ارزش مبادله داشته باشد ,دارایی , خواسته,جمع اموال ” در تعریف مال غیر مادی نیز گفتیم که مالی است که وجود مادی در خارج ندارد ولی ارزش اقتصادی دارد و مورد داد و ستد قرار می‌گیرد.
۶ : تقسیمات اموال غیر مادی شامل تقسیم از جهت قابلیت دوام و اعتبار و هم چنین از جهت وابستگی آن ها به اموال مادی است و هم چنین تقسیم از جهت تاثیر قوه فکر و اندیشه و ایجاد آن ها.
۷ :به دست آوردن برخی از اموال غیر مادی غیر فکری از آغاز نیازمند هزینه است .
۸ : آثار ادبی که شامل کتاب , رساله ,جزوه , نمایشنامه و هر نوع نوشته دیگر علمی ,فنی و ادبی و هنری می‌باشد می‌تواند جزء حقوق مالکیت ادبی و هنری قرار بگیرد .
۹ : هر چیزی که به مثابه واسطه مبادله از سوی همگان پذیرفته شده و به مثابه واحد ارزش بیان کننده قیمت دیگر اشیاء باشد پول نامیده می شود .
۱۰ : عده ای از فقها ملکیت را در کنار مالیت معتبر دانسته اند و بعضی دیگر به جای عنوان مالیت تعبیر به مالکیت کرده‌اند .
بخش دوم
وقف اموال غیر مادی (مالکیت فکری )
فصل اول : حقوق مالکیت فکری
حقوق مالکیت فکری ؛حقوقی است که شخص نسبت به نتایج ؛یافته ها و آثار فکری خود دارد .حقوق مالکیت فکری قلمرو وسیعی دارد و شامل هر چیزی می شود که زاییده فکر و ذهن آدمی است .مخلوق ذهن و فکر ممکن است به حوزه علم , هنر ,صنعت یا تجارت تعلق داشته باشد .(محمودی ,۱۳۹۱ ,ص۹۷ ) از مباحث دیگر قابل طرح در این مقوله این است که به این حقوق مالکیت معنوی نیز گفته می شود که البته یکسری دلایلی برای طرح این مبحث در میان حقوق دانان وجود دارد .دسته ای ازحقوقدانان با استناد به مواردی هم چون بهتر نشان دادن عنوان حقوق مالکیت فکری بر مصادیقش , و اینکه کلمه معنوی در لغت منسوب به معنی و مقابل مادی و صوری توصیف شده در حالی که منشا این حقوق , فکر و اندیشه و تعقل انسان‌ها است .( امامی,ن , ۱۳۷۱, ص ۱۹۳ ) و اینکه مالکیت فکری در زمینه مالکیت ادبی و هنری هم شامل حقوق مادی و هم حقوق معنوی می شود به کار بردن اصطلاح حقوق مالکیت فکری را ترجیح داده‌اند .و در مقابل عده ای می‌گویند اصطلاح حقوق مالکیت معنوی ترجیح دارد چرا که اصطلاح حقوق مالکیت معنوی از این لحاظ کمتر ایراد دارد زیرا صرفا اشعار بر این دارد که تعلق حق مادی نیست و کلمه معنوی در مقابل مادی خود اصطلاحی است که ریشه در حقوق دارد و تمام موضوعات غیر مادی حقوق را شامل می شود .(صادقی نشاط ,۱۳۷۶,ص۵۳)
در ایران تصور عمومی این است که در زمینه مالکیت فکری هیچ قانونی نداریم در صورتی که ایران دارای بیش از ۸۰ سال پیشینه در زمینه قوانین مالکیت فکری است. اولین قانون ما به نام قانون علامات صنعتی و تجاری در سال ۱۳۰۴ به تصویب رسید.در سال ۱۳۱۰ قانون ثبت علائم و اختراعات ،در سال ۱۳۳۷ آئین نامه اصلاحی اجرای قانون ثبت علائم تجاری و اختراعات تصویب شده است. قانون حمایت حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان در سال ۱۳۴۸،قانون ترجمه و تکثیر کتب،نشریات و آثار صوتی در سال۱۳۵۲،قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای سال ۱۳۷۹،قانون اجارت الکترونیک سال ۱۳۸۲،قانون نشانه های مبدأ جغرافیایی کالا سال ۱۳۸۳ و قانون جدید ثبت اختراع،طرح صنعتی و علائم تجاری در سال ۱۳۸۶به تصویب رسید.حمایت قانونی از مالکیت فکری طرح صنعتی در ایران با قانون اخیر آغاز شده است چند سازمان هم متولی مالکیت فکری در حوزه کپی رایت و ثبت اختراع و طرح صنعتی هستند؛اداره مالکیت صنعتی زیر نظر سازمان ثبت اسناد که دارای سه دفتر است ؛دفتر ثبت اختراع،طرح صنعتی و علائم تجاری، برای ثبت این موارد باید به این دفاتر مراجعه شود.بحث کپی رایت یا حق مؤلف مربوط به وزارت ارشاد است که متولی مالکیت حقوق ادبی-هنری است و حقوق نرم افزار هم مربوط به شورای عالی انفورماتیک است.
ضمنا قابل ذکر است مالکیت فکری سه کارایی خاص به دنبال خواهد داشت :
۱ – تشویق به خلق دانش و نوآوری :
ایده ها و ابتکارات معمولا با صرف هزینه و زمان به دست می‌آیند اما به سادگی قابل تقلید و استفاده هستند . این امر از انگیزه افراد برای تلاش در جهت نوآوری و طرح ایده های نو می کاهد . اما در صورتی که مبتکر و نوآور بداند که از دست آورد های سرمایه های فکری اش حفاظت می شود این انگیزه در او تقویت خواهد شد
۲ – حفظ دانش در سازمان :
با وجود قوانین مالکیت فکری ، یک طرح و ایده در صورت لزوم در انحصار سازمان و سرمایه گذار می ماند و سود و بازده آن به سازمان خواهد رسید و این امر تشویقی است برای سازمان ها و سرمایه داران تا بر روی توسعه ی سرمایه های فکری و دانش حاصل از آن سرمایه گذاری نمایند .
۳ – حفاظت از هویت و مشخصه های ابداعات :
درصورت عدم وجود قوانین مالکیت فکری این امکان وجود داشت که پس از مدتی با دخالت ها و تغییرات اعمال شده توسط سایرین بر روی یک طرح یا اثر ، آن چه باقی می ماند تفاوت زیادی با مقصود سازنده داشته باشد و اهداف و ویژگی های اصلی مورد نظر او به کلی از بین برود. در صورتی که با وجود این قوانین ، اثر اصلی و ماهیت آن حفظ خواهد شد(خدایاریان , جهانگرد , ۱۳۸۴ , ص۳۷)
گفتار اول : ویژگی های حقوق مالکیت فکری
حقوق مالکیت فکری دارای جنبه‌های مالی و اخلاقی است که در ذیل به اجمال به برخی از آن ها پرداخته می شود .
بند الف : غیر مادی بودن حقوق مالکیت فکری
از ویژگی های حقوق مالکیت فکری که مشترک میان هر دو جنبه ی آن می‌باشد غیر مادی بودن این حقوق است .موضوع یک مالکیت فکری یک شی ء مادی قابل لمس و تجسم نیست و فاقد هر گونه شکل و جسم است هر چند که شکل یا متن و مجسم شدن و به عبارتی پدید آوردن یک آفرینه از عناصر تحقق این مالکیت می‌باشد .البته باید مطرح شود که غیر مادی بودن دلیل بر آن نیست که وجود واقعی این حقوق را مورد تردید قرار داد بلکه همان گونه که اشیاء مادی همانند یک قطعه زمین , بدون حمایت و اعتبار قانون‌گذار موجودیت دارند حقوق فکری و معنوی و موضوع آن ها هم شبیه به اموال مادی بوده و وجود دارند . ( عابدی درچه , ۱۳۷۷ , ص ۴۸ )
بند ب : انحصاری بودن حقوق مالکیت فکری و جمع آن با ماهیت وقف
حقوق مالکیت فکری انحصاری می‌باشد به این معنا که مالک و افراد ماذون از طرف او می‌توانند هر تصرفی را که مایل باشند در چارچوب قانون انجام دهند و مانع از انتفاع و تصرف دیگران نیز بشوند . حقوق (مالکیت) فکری مثل هر مال دیگری به تناسب ویژگی‌های خود قابل قبض و اقباض هستند و می‌توانند برای تمام مدت خود (به طور ابدی) و با قطع ارتباط از سوی صاحب آن ها، وقف شوند هم چنین از آثار انحصاری بودن حقوق مذکور قابلیت استناد آن ها در مقابل همگان است(همان , ص۴۹).
