– حفاظت از منابع انرﮊی در داخل و خارج از مزرعه ؛
– حفظ و بهبود سود آوری کشاورزان ؛
– حفظ نیروی حیات جامعه روستایی ؛
– حفظ تنوع زیستی ؛
– قابلیت پذیرش از سوی جامعه ؛
البته اهداف مشابهی را برای کشاورزی پایدار قائل شده اند، ضمن اینکه ایجاد زیر ساخت های اجتماعی و اقتصادی پویا برای جوامع روستایی را نیز به این فهرست اضافه می نمایند. در کتاب با آفرینی کشاورزی (پرتی ،۱۹۹۶)، کشاورزی پایدار را عبارت از هر نوع نظام تولید مواد خوراکی یا الیاف می داند که به طور نظام یافته هدف های زیر را دنبال می کند:

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

– در آمیختن کاملتر فرآیندهای طبیعی از قبیل چرخهی مواد غذایی، تثبیت ازت و روابط آفت – دشمن طبیعی با فرآیندهای تولید کشاورزی؛
– کاهش کاربرد آن دسته از نهاده های غیر زراعی، بیرونی و تجدید نشدنی که قابلیت آنها برای وارد آوردن خسارت به محیط زیست یا صدمه زدن به بهداشت کشاورزان و مصرف کنندگان بسیار زاید است و استفاده هدفدار تر از نهادهای باقی مانده به منظور حداقل رساندن هزینه های متغییر مصرف میشوند؛
– دسترسی منصفانهتر به منابع و فرصتهای تولید و پیشرفت در جهت دستیابی به شکلهایی از کشاورزی که از نظر اجتماعی عادلانه تر است؛
– استفاده بسیار مولد تر از استعداد بالقوه زیست شناختی و ﮊنتیکی گونه های گیاهی و جانوری؛
– استفاده بسیار مولد از دانش و عملیات محلی، از جمله رهیافت های نو آورانه ای که هنوز دانشمندان آنها را کاملاً درک نکرده اند یا کشاورزان به طور گسترده آنها را نپذیرفته اند؛
– افزایش خود اتکایی در میان کشاورزان و روستاییان؛
– تطبیق هرچه بیشتر الگوهای کشت و استعداد تولید، معضلات زیست محیطی اقلیم و چشم انداز طبیعت برای تضمین پایدار دراز مدت سطوح کنونی تولید؛
– تولید سود آور و کارآمد با تأکید بر مدیریت تلفیقی مزرعه و حفاظت از خاک،آب، انرﮊی و منایع زیستی.
هدف کشاورزی پایدار عبارت است از افزایش تنوع فعالیت ها در مزرعه، همراه با افزایش پیوند ها و فرآیندهای میان آنها. در کشاورزی پایدار محصولات فرعی یا ضایعات حاصل از یک جزء یا فعالیت،
نهادهای میشوند برای جزئی دیگر. از آنجا که فرایندهای طبیعی به طور فزاینده ای ، جایگزین نهاده های بیرونی میشوند، تأثیر نهادهای بیرونی بر محیط زیست کاهش می یابد.
هدف کشاورزی پایدار را حفظ سطوح ضروری تولید به منظور بر آورده کردن جمعیت در حال رشد جهان بدون تخریب محیط زیست میدانند که به مفهوم نگرانی برای ایجاد در آمد، ترویج سیاست های مناسب و حفظ منابع طبیعی می باشد.
اهداف کشاورزی پایدار را در قالب پنج اصل کلی زیر بیان می کنند: (پرتی^[۲۸]، ۱۳۸۱).
– همسو نمودن فعالیت های کشاورزی با فرایندهای اکولوژیکی؛
– بکارگیری فناوری ها مناسب و اتخاذ یک مدیریت صحیح و معقول در روند تولیدات کشاورزی؛
– عدم بکارگیری نهاده ها و مواد شیمیایی که برای محیط زیست وسلامت بشر و حیوانات خطرناک هستند؛
– افزایش تولید محصولات کشاورزی با بهره گیری از پتانسیل بیولوژیکی و ژنتیکی گونه های مختلف استفاده عاقلانه از منابع؛
– حفظ و احیای منابع تجدید شونده و غیر قابل تجدید؛
۲-۲-۱۸- کشاورزی ارگانیک و توسعه پایدار روستایی
از نیمه دوم قرن بیستم تا امروز، جمعیت کرۀ زمین به شکل چشمگیری افزایش یافته است. این افزایش جمعیت، نیار بشر را در تولید محصولات کشاورزی تحت تأثیر قرار داده است. در نتیجه بشر برای تداوم حیات، نیارمند افزایش سطح بهره روی محصولات کشاورزی در واحد سطح شده است. از همین رو از اواسط قرن بیستم تا کنون، عملکرد گیاهان زراعی در واحد سطح به دو برابر اقزایش یافته است. این افزایش عملکرد، عمدتاً به دلیل به کارگیری منابع انرژی در تولید محصولات کشاورزی، استفاده از ارقام پرمحصول و … بوده است.
در دهه های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ اقدامات بشر در زمینۀ تولید انبوه، منجر به انقلاب سبز شد . دوره انقلاب سبز، دورۀ پذیرش نهاده های جدید از جمله کود، بذر اصلاح شده و روش های آبیاری با عملکرد بالا بوده است. از سوی دیگر در این دوران، عوامل مؤثری بر نابودی محصولات کشاورزی اثرگذار بوده است: هجوم آفات گوناگون مانند علف های هرز، حشرات، جوندگان، قارچ ها و . . . که البته این آفات از گذشته های دور بخش کشاورزی را تحت تأثیر قرار داده است. برای مقابله با این عوامل و معضلات، آفتکش های گوناگونی که از ترکیبات شیمیایی مختلف به وجود آمده بودند، مورد استفاده قرار گرفتند.(مطیعی لنگرودی و همکاران،۱۳۹۰).
استفاده نامتعادل از از کود های شیمیایی و ریزمغذی ها و همچنین استفاده بی رویه از سموم و آفتکشهای شیمیایی مهم ترین علل آلودگی های زیست محیطی را تشکیل می دهند. طی سال های اخیر، نگرانی های جهانی در خصوص عواقب و اثرات جانبی برخی از فعالیت های کشاورزی نوین بر محیط زندگی انسان افزایش یافته و محققان را به تفکر بیشتر و عمیقتر نسبت به فعالیت های کشاورزی وا داشته است. لذا متخصصان علوم مختلف به دنبال روش هایی در کشاورزی می باشند که بتواند جایگزین مناسبی برای حفظ سلامت و محیط زیست انسان باشد. در راستای چنین تفکری، مفاهیم و بینش هایی همچون کشاورزی پایدار، کشاورزی طبیعی، کشاورزی بوم شناختی، کشاورزی ارگانیک و بیودینامیک مطرح گردیده که در چنین نظام هایی علاوه بر توجه به جنبه های اقتصادی، بحث اخلاقی، اجتماع و بهداشت انسان نیز مد نظر قرار می گیرد.
در این دیدگاه ها، خاک به عنوان پیکر زندهای نگریسته میشود که با کلان نگری و شناخت دقیق تر از روابط بین موجودات زندۀ خاک می توانیم از آن در دراز مدت استفاده و بهره وری نماییم. با بهره گرفتن از کشاورزی ارگانیک ممکن است در ابتدا، عملکرد در واحد سطح افزایش یابد ولی در دراز مدت، کشاورزی ارگانیک بر کشاورزی مدرن برتری خواهد داشت (ازکیا و همکاران، ۱۳۸۵).
۲-۲-۱۹- مفهوم و تعریف کشاورزی ارگانیک
کشاورزی ارگانیک به معنای استفاده از اطلاعات علمی برای کاهش استعمال از سموم و مواد شیمیایی در تولید محصولات کشاورزی است. سیستم های کشاورزی ارگانیک بر پایۀ مدیریت اکوسیستم استوار بوده و به نهاده های خارج از مزرعه وابسته نیست. کشاورزی ارگانیک مدیریت تولیدی مناسبی است که باعث تقویت و توسعۀ سلامت اکوسیستم های زیستی، چرخۀ زیستی و فعالیت های بیولوژیکی خاک می شود. این نظریه تأکید بر این دارد که از نهاده های داخل مزرعه استفاده شده و از نهاده های بیرونی استفادۀ اندکی گردد.
کشاورزی ارگانیک شیوهای از کشت و کار کشاورزی است که بر مبانی و اصول اکولوژیک استوار است. به همین خاطر در تعریف و تبیین این شیوه از تولید، از تعابیر و اصطلاحات بیولوژیک و کشاورزی بوم شناختی نیز استفاده می شود. در کشاورزی ارگانیک، هدف اسقرار کشت پایدار است. به طور کلی کشت ارگانیک نوع خاصی از کشاورزی است که در آن برای تولید محصولات به جای کود های شیمیایی و آفتکش ها، از روش های زیستی باروری، در کنترل و تولید استفاده می شود.
۲-۲-۱۹-۱- ویژگی های کشاورزی ارگانیک
برخی از ویژگی های کشاورزی ارگانیک عبارتند از:
– حفظ حاصلخیزی خاک در درازمدت از طریق نگهداری مواد آلی در حد مطلوب.
– بهبود فعالیت بیولوژیک خاک و استفاده مناسب از روش های مکانیکی.
– کنترل علف های هرز، بیماری ها و آفات با تأکید عمده بر استفاده از روش هایی چون تناوب زراعی، بکارگیری دشمنان طبیعی، تنوع کود های آلی و. . . .
– حمایت از حیات وحش و زیستگاه های طبیعی.
– تلفیق مدیریت دامداری با مدیریت کشاورزی در راستای مدیریت تغدیۀ گیاهی و تقویت خاک کشتگاه.
– توجه و مراقبت بیشتر نسبت به خاک و حفاظت از طبیعت، در درون و پیرامون کشتگاه.
۲-۲-۲۰- زراعت ارگانیک و دانش بومی
دانش بومی وسیله ای است برای آشتی عالمان علم جدید به بهره برداران سنتی. تلاش ها برای انطباق فنون و شیوه های بومی با فنون و شیوه های جدید، مباحث بدیعی را در گسترش توسعه کشاورزی پایدار مطرح نموده است. در واقع کشاورزی ارگانیک را میتوان شیوه ای از کشاورزی بومی نامید که برخی از
ویژگی های آن عبارتند از:
– با ارزش ها و اعتقادات آمیخته، و متأثر از آنهاست.
– کمتر بر تحقیقات پایه ای و بنیادی استوار است و اساساً به دنبال حل مشکل است.
– نتایج آن با شرایط زندگی منطقه ای انطباق دارد.
– به تنوع زیستی کمک می کند.
– کل نگر است.
– از ابزار و تجهیزات محلی استفاده می کند.
– مسائل را در شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی واقعی به بوته آزمایش می گذارد.
به گفته چمبرز، متخصصان و مروجان کشاورزی باید بپذیرند که از مردم محلی هم می توان موارد با ارزشی آموخت، بدین ترتیب آنان باید قشری را که روزی جاهل و زیردست می انگاشتند به عنوان آموزگار بپذیرند و به جای موعظه کردن، گوش فرا دهند و بیاموزند ( ازکیا و همکاران، ۱۳۸۵ ).
۲-۲-۲۱- کشاورزی ارگانیک و توسعه پایدار روستایی