اول – اسکلت استخوانی لیفی :
این اسکلت شامل استخوان لامی و دو تیغه لیفی به نام غشاء لامی زبانی و غشاء میانی است .
- غشاء لامی زبانی :
تیغه لیفی است که عرضاً در ضخامت قسمت خلفی زبان قرار گرفته است . این تیغه روی کنار فوقانی تنه استخوان لامی (در فاصله بین شاخهای کوچک ) چسبیده و سپس بطرف بالا و کمی بجلومتوجه شده و در ضخامت زبان قرار می‌گیرد. طول این غشاء در خط وسط تقریباً یک سانتیمتر است .
- غشاء میانی یا غشاء زبانی :
تیغه لیفی است که در خط وسط و در سطح سهمی عمود بر غشاء لامی زبان قرار دارد. این تیغه بین دو عضله زنخی زبانی واقع است و بشکل داس کوچکی است که قاعده آن در روی وسط سطح قدامی غشاء لامی زبانی و روی کنار فوقانی استخوان لامی چسبیده است . رأس آن تقریباً در حدود نوک زبان بین عضلات مختلفه این عضو قرار دارد، کنار فوقانیش محدب و به موازات سطح فوقانی زبان می‌باشد و از آن بیش از سه الی چهار میلیمتر فاصله ندارد. کنار تحتانیش مقعر و مجاور الیاف عضله زنخی لامی است .
دوم – عضلات زبان :
زبان دارای هفت عضله است ، یکی از آن ها که به نام زبانی فوقانی است فرد و بقیه زوج و هشت جفت می‌باشند. به‌استثنای عضلات عرضی زبان که کاملاً در داخل این عضو هستند سایر عضلات زبان بیکی از استخوان‌ها و یا اعضاء مجاور نیز چسبیدگی دارند و از این حیث آن ها را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد:
دسته اول آنهائی که مبداشان بیکی از استخوانهای مجاور متصل است . این دسته شامل سه زوج عضله می‌باشد ازاینقرار:
۱- زنخی زبانی . ۲- نیزه زبانی . ۳- لامی زبانی .
دسته دوم – عضلاتی که مبداشان در روی اعضاء مجاور چسبندگی دارد و عبارتند از:
۱- کامی زبانی . ۲- حلقی زبانی . ۳- لوزه زبانی .
دسته سوم – عده ای که مبداشان هم در روی اعضاء و هم در روی استخوانهای مجاور می‌باشند. این دسته شامل عضله زبانی تحتانی و عضله زبانی فوقانی است .
۱- زنخی زبانی :
عضله ای است ضخیم و مثلثی شکل که رأس آن در جلو و قاعده اش مانند بادبزنی در داخل زبان پخش می شود.
مبداء – بتوسط الیاف کوتاه وتری در روی زائده زنخی فوقانی استخوان فک اسفل میچسبد.
مسیر – الیاف عضلانی از یکدیگر جدا شده و مانند بادبزنی بطرف سطح فوقانی زبان استخوان لامی متوجه می‌گردند.
انتهاء – الیاف قدامی یا فوقانی قوسی را تشکیل می‌دهند که بطرف جلو مقعر است و به رأس زبان منتهی می‌گردند.
۲- الیاف میانی که همه به مخاط سطح فوقانی زبان و به غشاء لامی زبانی متصل می‌گردند.
۳- الیاف تحتانی یا خلفی در روی کنار فوقانی تنه استخوان لامی میچسبند.
مجاورات – سطح داخلی آن مجاور عضله همنام طرف مقابل است و بین آن ها در طرف بالاغشاء میانی و در طرف پائین نسج سلولی قرار دارد سطح خارجی آن مجاور با غده تحت زبانی و مجرای وارتن و شریان زبانی عصب زیر زبانی و عضلات لامی زبانی و نیزه زبانی تحتانی می‌باشد. کنار قدامی اش مقعر و مجاور با مخاط سطح تحتانی زبان است کنار تحتانی آن روی عضله زنخی لامی تکیه می‌کنند.
عمل : الیاف قدامی نوک زبان را بطرف پائین و عقب می‌شکانند. الیاف میانی زبان را بجلو می‌برند. الیاف خلفی یا تحتانی زبان و استخوان لامی را به بالا و جلو می‌شکانند و در صورتی که کلیه الیاف این عضله بالاتفاق منقبض گردند زبان را بطرف کف دهان میگسترانند.
عصب : شاخه هایی است از عصب زیر زبانی .
۲- نیزه زبانی :
عضله ای است طویل و نازک که از زائده نیزه ای به قسمت طرفی زبانی کشیده شده است .
مبداء – در روی نقاط ذیل میچسبد:
۱- روی قسمت قدامی خارجی نوک زائده نیزه استخوان گیجگاه . ۲- روی رباط نیزه فکی . ۳- در بعضی موارد روی زاویه فک اسفل و مجاور آن روی کنار خلفی این استخوان .
مسیر- عضله بطرف پائین و جلو و خارج متوجه شده در حدود انتهای خلفی کنار طرفی زبان بدو دسته الیاف فوقانی و تحتانی تقسیم می‌گردند.
انتها- الیاف فوقانی بشکل بادبزنی در روی سطح فوقانی زبان پخش می‌گردند. این الیاف در طرف عقب عرضاً قرار دارند و هر چه به طرف نوک زبان نزدیک ترشوند بیشتر بطرف داخل و جلو متمایل می‌گردند و بالاخره کلیه آن ها روی غشاء میانی منتهی می‌شوند. باید دانست که خارجی ترین این دسته در امتداد کنار طرفی زبان تا نوک این عضو کشیده می‌شوند.
۲- الیاف تحتانی از میان رشته‌های عضلات لامی زبانی و زبانی تحتانی عبور نموده و به غشاء میانی اتصال می‌یابند.
مجاورات :
این عضله از طرف خارج با غده بناگوشی و عضله رجلی داخلی و مخاط زبانی و عصب زبانی مجاور است و از طرف داخل با رباط نیزه لامی و عضله تنگ کننده فوقانی حلق و عضله لامی زبانی مجاورت دارد.
عمل – زبان را بطرف بالا و عقب می‌کشاند.
عصب : ۱- شعبه ای از عصب زیر زبانی .
۲- شعبه ای از عصب صورتی .
۳- لامی زبانی :
عضله ای است پهن و نازک و چهارگوش که در قسمت طرفی و تحتانی زبان قرار دارد.
مبداء – در روی نقاط زیر میچسبد:
۱- روی تنه استخوان لامی مجاور شاخ کوچک آن . ۲- روی سطح فوقانی شاخ بزرگ و در طول کنار خارجی آن .
مسیر: الیاف عضلانی بطرف بالا و کمی به جلو متوجه شده و وقتی که به کنار طرفی زبان رسیدند تغییر جهت داده و تقریباً افقاً بطرف داخل و جلو متوجه شده و از یکدیگر دور می‌شوند.
انتها: این الیاف در ضخامت زبان با رشته‌های فوقانی عضله زبانی مخلوط شده و به اتفاق آن ها در روی غشاء میانی متصل می‌گردند.
باید دانست که در بعضی اوقات این عضله شامل دو دسته الیاف مجزا از یکدیگر می‌باشند. یکی :به نام قاعده زبانی که از تنه استخوان لامی مجزا می‌گردد و دیگری : شاخی زبانی که مبداء آن در روی شاخ بزرگ استخوان لامی است و اغلب در بین این دو دسته فاصله ای موجود است که در صورت تشریح دقیق ممکن است شریان را نیز در این فاصله مشاهده کرد.
مجاورات : سطح عمقی آن با عضلات تنگ کننده میانی حلق و زبانی تحتانی و زنخی زبانی و شریان زبانی مجاور است و شریان به طور مایل از عقب بجلو و از پائین به بالا کشیده شده است . اما سطحاً این عضله با عضلات فکی لامی و نیز لامی و دوبطنی و غده تحت فکی و مجرای وارتن و اعصاب زبانی و زیرزبانی مجاور است .
عمل – عضلات لامی زبانی چپ و راست بالاتفاق زبان را بطرف پائین می‌شکانند.
عصب – شاخه ای از عصب زیر زبانی .
۴- کامی زبانی :
عضله ای است نازک و طویل که در ضخامت سنون قدامی لوزه قرار دارد.
مبداء – روی سطح تحتانی شراع الحنک یعنی در روی سطح تحتانی نیام کامی می چسبد.
مسیر: الیاف عضلانی بطرف پائین و جلو ممتد گشته وقوسی را تشکیل می‌دهند که تقعر آن بجلو و بالا است .
انتها- الیاف این عضله در حدود قاعده زبان از یکدیگر دور شده عده ای عرضاً و پاره ای طولاً پیش رفته و با الیاف عضله تیره زبانی یکی می‌گردند.
مجاورات : قسمت عمده این عضله مجاور مخاط است و چنان که می‌دانیم قسمتی از تنه آن در جلوی لوزه قرار دارد.
عمل – زبان را ببالا و عقب می‌کشاند.
