و- در سال ۱۳۸۰ شورای عالی انقلاب فرهنگی مقررات و ضوابط شبکه های اطلاع رسانی رایانه ای را به تصویب رساند که به موجب این آئین نامه واحدهای ارائه کننده خدمات اطلاع رسانی و اینترنت رسا^[۵۵] و دفاتر حضوری اینترنت^[۵۶] از اشاعه فحشا و منکرات و انتشار عکس ها و تصاویر مطالب خلاف اخلاق و عفت عمومی منع شدند.

علاوه بر وضع مقررات فوق اقدامات اجرایی فراوانی نیز در این خصوص انجام گرفته که شدت و ضعف آن ها با نوسان همراه بوده است. از جمله می توان به تأسیس دایره اجتماعی و مبارزه با مفاسد اجتماعی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران، اقدامات ستاد احیاء امر به معروف و نهی از منکر و گشت ناصحین، منکرات و اقدامات و دستور العمل های ضابطین دادگستری اعم از نیروی انتظامی، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و بسیج و اخیراًً تأسیس گروه پلیس ویژه ای تحت عنوان مبارزه با مفاسد اجتماعی و … اشاره کرد. لیکن علی رغم اقدامات قانونی و اجرائی فوق الذکر هنوز مرز مشخص و دقیق مصادیق جرم جریحه دار کردن عفت عمومی به طور قانونی تعیین نشـده و ضابطین و قضات با توسل به اصــطلاحات مبهم و کلی قانون اقــداماتی انجام می‌دهند.^[۵۷]

فصل دوم : بستر سازی فضای مجازی برای تحقق جرایم علیه عفت و اخلاق

با توجه ‌به این موضوع که فضای مجازی زمینه ساز تحقق جرایم علیه عفت و اخلاق عمومی شده است قصد داریم در فصل پیش رو به بررسی ماهیت جرم در فضای مجازی پرداخته و همچنین مطالبی را در زمینه

جرایم عفت و اخلاق در فضای مجازی بیان نماییم.

مبحث اول : ماهیت جرم در فضای مجازی

ظهور جهان جدید یعنی جهان مجازی، بسیاری از روندها و نگرش ها و ظرفیت های آینده جهان را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد. این جهان در واقع به موازات و گاه حتی بر جهان واقعی مسلط شده و عینیت واقعی پیدا می‌کند. این دو جهان دارای داد وستدهای بی شماری با یکدیگر هستند.

در این مبحث به ویژگی جرایم رایانه ای و همچنین طبقه بندی جرایم رایانه ای خواهیم پرداخت.

گفتار اول : ویژگی جرایم رایانه ای

مفهوم فضای مجازی برای نخستین بار توسط ویلیام گیبسون^[۵۸]– نویسنده کانادایی رمان های علمی- تخیـلی در سال ۱۹۸۲ مورد استفاده قرار گرفت.فضای مجازی ، مجموعه به هم پیوسته دنیای امروز از طریق رایانه و ارتباطات راه دور ، بدون در نظر گرفتن مکان جغرافیایی است.^[۵۹]

در تعریف فضای مجازی می توان گفت که« فضای مجازی محیطی است مجازی و غیر ملموس که در فضای شبکه های بین‌المللی ( که از طریق اینترنت به هم وصل می‌شوند ) وجود دارد . در این محیط ، تمام اطلاعات مربوط به روابط افراد ، ملت ها ، فرهنگ ها ، کشورها به صورت ملموس و فیزیکی در یک فضای مجازی و به شکل دیجیتالی وجود داشته و قابل استفاده و در دسترس استفاده کنندگان و کاربــران می‌باشد.»^[۶۰]

در حقیقت فضای مجازی مانند هر فضایی دارای موقعیت جغرافیایی، فیزیکی یا محدوده سرزمینی خاص نیست ولی با این وجود نوعی واقعیت برجسته در جهان معاصر است ، چرا که ما انسان ها هر روز در آن دست به عمل می زنـیم ، با آن در تعامل هسـتیم، از آن یاری می طـلبیم و با او به داد و ســتد اطلاعات می پردازیم. مایکل بندیکت، فضای مجازی را به عنوان «جهانی نو و موازی با جهان واقعی و مخلوق رایانه های جهان و ارتباط های بین آنان تعریف می‌کند. جهانی (یا فضایی) که در آن انباشت جهانی از دانش، سرگرمی، شاخص ها ، مقیاس ها ، کنش ها و از همه پراهمیت تر انباشتی از عاملان انسانی تغییر یافته و دگرگون شده، شکل یافته است.»^[۶۱] فضای مجازی در حقیقت نوعی فرافضا و فضای ذهن است .^[۶۲]

فضای مجازی، فضایی است که همه جا هست اما هیچ کجا نیست ، فضایی است که در پرتوی در دسترس قرار دادن اطلاعات وسیع و سریع ، به فرد قدرت نمادین بیشتر و امنیت روانی گسترده تری می بخشد ؛ اما در همان حال او را وابسته تر ، بی قدرت تر و مضطرب تر از پیش می‌کند . فضای سیال و بی حدودی است که به سادگی همیشه در دسترس همگان است اما به همان سادگی که ایجاد می شود از بین رفته و محو می شود . فضایی است که در پرتو تسهیل شرایط تعامل اجتماعی ، توافق اجتماعی عمیق تر و یکپارچگی اجتماعی فراخ تری را ایجاد می‌کند ؛ اما باز در همان حال از زاویه ای دیگر به سبب کارکردهای خصوصی و منحصراً فردیش ، تمایز و انزوای اجتماعی را گسترش می‌دهد .^[۶۳]

در هر حال فضای مجازی در هر تعبیری و با هر تعریفی، قلمروی وسـیع ، بدیع و بکر است که برای ساکنان

خود امکانات، آزادی ها، فرصت ها، دلهره ها، آسیب ها و محدودیت های نوینی را به همراه دارد. اهمیت این قلمرو تا حدی است که امروزه برخی اندیشمندان صحبت از دو جهانی شدن دنیای معاصر می‌کنند.

با این نگاه مهمترین تغییر جهان معاصر که بنیان تغییرات آینده جهان را می‌سازد، رقابتی شدن جهان واقعی

و جهان مجازی است .

اینترنت ماهیتاً یک فناوری ارتباط بین‏شبکه‏ای است، اما تنها فناوری ارتباط بین شبکه‏ای نیست ؛چرا که از نظر فنی این امکــان وجود دارد که شـبکه‏های مختلف از روش‏های غیرمـشابهی برای ارتباط بین خود استفاده ‌کنند در این صورت اگرچه ارتباط بین آن ها یک نوع ارتباط بین شبکه‏ای ^[۶۴] است، اما اینترنت به معنای خاص نیست. در اینترنت^[۶۵] همه شبکه‏ها (هر چند که نوع شبکه‏ها با هم متفاوت باشد) برای ارتباط با همدیگر از یک ارتباط مشابه مبتنی بر پروتکل TCP/IP استفاده می‏ کنند. در اینجا لازم است که به یک نکته مهم در ارتباط با کاربرد پروتکل‏های TCP/IP توجه شود و آن نکته این است که به هر گونه کاربرد این پروتکل‏ها در شبکه‏های رایانه‏ای ،اینترنت گفته نمی‏ شود. گاهی در ارتباطات داخل یک شبکه (درون شبکه‏ای) از پروتکل‏های TCP/IP استفاده می‏ شود. استفاده درون شبکه‏ای از پروتکل‏های TCP/IP، اینترنت نامیده نمی‏ شود. شبکه‏های اینترانت و اکسترانت از پروتکل‏های TCP/IP برای ارتباطات درون شبکه‏ای استفاده می‏ کنند .

بدان جهت که واژه های «اینترانت»^[۶۶] و «اکسترانت»^[۶۷] شبیه و نزدیک به واژه اینترنت است بسیاری از مردم در استفاده از این واژه‏ ها به اشتباه می‏افتند. برای اجتناب از این اشتباه به طور مختصر تفاوت بین اینترنت با اینترانت و اکسترانت را بررسی می‏ کنیم.

مقایسه بین اینترنت و اینترانت

اینترانت یک شبکه محلی سازمانی یا خصوصی است که مبتنی بر پروتکل TCP/IP بوده وبرخـی از خدمات