سیاسی جمهوری اسلامی ایران با رویکردهای جدیدی روبرو شده است. در این روند «گفتمان‌های سیاسی» نوظهوری ایجاد شده، گروه‌های جدیدی وارد «عرصه اقتدار سیاسی» گردیده و جنبش‌های اجتماعی نوینی شکل گرفته‌اند. این جنبشها را می‌توان، به عنوان عرصه جدیدی از تحولات سیاسی و شکل‌بندی رفتار اجتماعی تلقی نمود. ‌بر اساس رویکردهای جدید، سرشت دیوان سالاری دولتی به چالش فراخوانده شده است.

برخی از جامعه‌شناسان سیاسی بر این اعتقادند که تعارض موجود بر اساس «روندهای فراطبقاتی، فراساختاری و فرا ایدئولوژیک» شکل گرفته است.

رفتار گروه‌های اجتماعی بدون توجه به بنیادهای فکری و ضرورت‌های ساختاری به نمایش در می‌آید. در چنین شرایطی تمامی گروه‌ها در وضعیتی قرار دارند که نارضایتی خود را از شرایط اجتماعی و سیاسی اعلام می‌دارند. این امر، نشانه‌ای از وضعیت «انتظارهای فزآینده» می‌باشد.

این جنبش‌ها در عرصه نظام دانشگاهی از ظهور و عینیت بیشتری برخوردار شده است، بهمین دلیل، دانشگاه را می‌توان به عنوان نمادی از جنبش اجتماعی دانست که به مقابله با هنجارهای استحکام یافته مبادرت می‌ورزد، در این روند، گروهای سیاسی، عرصه دانشگاه را به عنوان محیطی تلقی می‌کنند که برخی از رقابت‌های خود را از طریق آن پیگیری خواهند نمود این امر بیان‌گر پیوند «رقابت‌های سیاسی» با «جبنش‌های اجتماعی» دانست. در چنین شرایطی طبعاً زمینه محیطی برای «تصاعد رویارویی‌های سیاسی» و افزایش «جدال گروه‌های سیاسی درون حکومتی» فراهم می‌گردد. این موضوع به مفهوم کاهش «انسجام سیاسی در ساختار حکومتی» می‌باشد.

بحران دیگری که در ساختار سیاسی ایران شکل گرفته است مربوط به فرایند «باز تقسیم قدرت سیاسی» خواهد بود، این امر سطح جدال و رویارویی بین «گروه‌های درون حکومتی» را افزایش داده و زمینه «اصلاحات درون ساختاری» را کاهش داده است.

1. 1. . غلامرضا خواجه سروری؛ همان، ص ۶۵٫ ↑

1. 1. . غلامرضا خواجه سروی؛ همان، ص ۶۶ـ۶۸٫ ↑

1. 1. . محمد رضا تاجیک و مجموعه‌ای از نویسندگان سیاسی؛ رقابت‌ها و چالش‌های سیاسی در ایران امروز، تهران: انتشارات فرهنگ، گفتمان، ۱۳۸۱، جلد اول ص ۲۶۲٫ ↑

1. 1. . اصغر افتخاری؛ درآمدی بر خطوط قرمز در رقابت‌های سیاسی، (تهران: انتشارات گلبان، ۱۳۸۱)، ص ۱۳۷٫ ↑

1. 1. . David Truman ↑

1. 1. . Charles. Andrain ↑

1. 1. . David A.Apter ↑

1. 1. . «لاوو» از اصطلاح «تریبون اطمینان» استفاده ‌کرده‌است. این اصطلاح را او از واژه «تریبون دولاپلب» در روم باستان وام گرفته است؛ جایی که مردم جمع می‌شدند و آشکارا اعتراضات خود را بیان کرده سپس با خیالی آسوده به خانه ایشان می‌رفتند. تکثر سیاسی به رغم وی همین نقش را می‌توان در عصر حاضر ایفا کرد. ↑

1. 1. . اصغر افتخاری؛ همان، ص ۱۳۹٫ ↑

1. 1. . صادق زیبا کلام؛ ارتباطات، توسعه سیاسی و امنیت داخلی جمهوری اسلامی ایران در رسانه ها و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران . مجموعه سخنرانی‌ها پژوهشکده مطالعات راهبردی ۱۳۷۹، ص ۳۱٫ ↑

1. 1. . عباس عبدی؛ مهمترین مسائل امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران (بولتن) ، (تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی ۱۳۷۹)، ص ۱۴٫٫ ↑

1. 1. . Alexi de Tocquerille ↑

1. 1. . تخریب و امنیت ملی در جمهوری اسلامی ایران (بولتن)، (پژوهشکده مطالعات راهبردی)، ۱۳۷۸، ص ۲۲٫ ↑

1. 1. . ساموئل هانتینگتون؛ سامان سیاسی در جوامع دستخوش تحول، ترجمه محسن ثلاثی، (تهران: انتشارات علم، چاپ دوم ۱۳۷۵)، ص ۲۱۱٫ ↑

1. 1. . Patrimonialis، «پاتریمونیالیسم، پدرسالاری»شکلی از حاکمیت سیاسی سنتی یا نظامی که در آن، حکومت به مثابه ملک شخصی سلطان یا فرمانرواست در نظام پاتریمونیال، یک خاندان پادشاهی، قدرت مطلقه را از طریق دستگاه دیوانی اعمال می‌کند، کارگزاران و زیردستان فرمانروا، اغلب از میان غلامان و بزرگان و مزدوران خارجی انتخاب می‌شوند. مشاغل اداری با مشاغل داخلی در بار ارتباط دارد.تمام امور و امتیازات اقتصادی در سطح مملکت در انحصار فرمانروا و خانواده اوست و رعایا و ملازمان فرمانروا از خدمات و امکانات چشمگیری برخوردارند.

      به نظر ماکس وبر، جامعه‌شناس آلمانی، نظامهای پاتریمونیال به علت گرایشات سنتی گروه حاکم در جهت فعالیت‌های تجاری و اقتصادی، خود سری آن ها و سلب آزادی فعالیت اقتصادی خصوصی برای رعایا، نتیجه‌ای جز عقب‌ماندگی اقتصادی جامعه در بر نداشته و مانع عمده در راه رشد نیروهای بورژوازی و توسعه سرمایه‌داری بوده‌اند. ↑

1. 1. . James Bill, Robert sprinay bory; Pliticsinthe widdle East, Newyork: Harper Collins publisher’s Third Edition, 1990. ↑

1. 1. . حسن ابوترابیان؛، محمدرضا پهلوی پاسخ به تاریخ، (ناشر مترجم، ۱۳۷۱)، ص ۲۹۵٫ ↑

1. 1. . Source, the political Elite of Iran, p, 280 ↑

1. 1. . اصغر افتخاری؛ همان، ص ۱۵۸-۱۵۷٫ ↑

1. 1. – سعید کریمی؛ رسانه ها و راه‌های تقویت مشارکت مردمی در صحنه‌های سیاسی و اجتماعی، ناشر، مؤسسه بوستان، کتاب قم، چاپ اول، ۱۳۸۲، ص ۶۳-۶۱ ↑

1. 1. – سید مصطفی ابطحی؛ جستاری در آسیب شناسی فرهنگ سیاسی ایرانیان (مقاله)، فصل نامه تخصصی علوم سیاسی، تهران، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، شماره اول، زمستان ۱۳۸۲،ص ۴۵٫ ↑

1. 1. . نسیم البرز، (نشریه، مقاله)، ص ۴ـ۱٫ ↑

1. 1. . John, son; chalmer;. Revolutionary chang. Bostons little, Brown and company; 1982.p.169. ↑

1. 1. . داوود میرمحمدی؛ رقابت سیاسی و مسأله وفاق اجتماعی، مقاله، مجموعه مقالات در ایران امروز، همان، ص ۲۳۱٫ ↑

1. 1. . ایران امروز؛ (مجموعه مقالات منتشر شده) همایش رقابت سیاسی و امینیتی، همان، ص ۲۴۱٫ ↑

1. 1. . ایران امروز؛ همان، ص ۲۴۲٫ ↑

1. 1. . در ایران امروز، همان ص ۶-۲۴۴٫ ↑

1. 1. . D.Truman; the Governmental process. (Newyork, 1951), p.35. ↑

1. 1. . G.Wootton. Interest Groups. (prentic ttall, newjersey, 1970) p.74. ↑

1. 1. . در ایران امروز، (مجموعه مقالات منتشر شده)، همایش رقابتهای سیاسی، امنیتی، همان، ص ۲۳۸٫ ↑

1. 1. . محمد جاسمی، بهرام جاسمی؛ فرهنگ علوم سیاسی، (تهران: انتشارات گوتنبرگ، چاپ اول)، ۱۳۵۸ ص ۱۲۹-۱۲۷٫ ↑

1. 1. . ایران امروز، (مجموعه مقالات منتشر شد)؛ همان ص ۲۴۰٫ ↑

1. 1. . حجت الله ایوبی؛ پیدایی و پایایی احزاب سیاسی در غرب، (تهران: انتشارات سروش ۱۳۷۹)، ص ۳۳۱ـ۳۳۰٫ ↑

1. 1. . حجت اله ایوبی؛ اکثریت چگونه حکومت می‌کند؛ (تهران: انتشارات سروش، ۱۳۷۹)، ص ۴۸-۴۷٫ ↑

1. 1. .غلامرضا خواجه سروی؛ همان، ص ۷۲٫ ↑

1. 1. . مایرون واینر و لوسین پای؛ بحران‌ها و توالی‌ها در توسعه سیاسی، همان ص ۲۴۷٫ ↑

1. 1. – حسین بشریه، مشارکت، رقابت و توسعه سیاسی برخی ملاحظات نظری، (مقاله)، تهران، نشر سفید، چاپ اول، ۱۳۷۷، ص۷۷-۵۹ ↑