در مدل فوق میزان هموارسازی سود تقسیمی (SOA) بر اساس ضریب بتای تخمینی در منفی یک () در نظر گرفته می شود. هر چه مقدار به دست آمده بزرگتر باشد، بیانگر هموارسازی کمتری است.(جاواخادزه,۲۰۱۳)
۱-۷-۱-۲٫ مدل مبتنی بر نسبت سود تقسیمی هدف[۳]
در این مدل که توسط لیری و میشلی (۲۰۱۱) مطرح شد، از یک نسبت سود تقسیمی هدف استفاده می شود. نحوه سنجش هموارسازی سود تقسیمی به شرح زیر است:
که در آن:
در این مدلها:
: میزان تغییرات در سود تقسیمی نسبت به دوره ماقبل (سال پیشین)
: سود تقسیمی سال پیشین
: سود خالص هر سهم
: میزان انحراف در سود تقسیمی نسبت به سال قبل.
: نسبت سود تقسیمی هدف که بر اساس میانه[۴] نسبت سود تقسیمی شرکت در طول دوره مورد رسیدگی محاسبه می شود. منظور از نسبت سود تقسیمی، نسبت سود تقسیم شده به سود خالص می‌باشد.
در مدل فوق میزان هموارسازی سود تقسیمی بر اساس ضریب بتای تخمین زده شده () محاسبه می شود.(جاواخادزه ,۲۰۱۳)
۱-۷-۲- متغیر مستقل
۱-۱٫ نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری
نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری از طریق تقسیم نسبت ارزش بازار شرکت به ارزش دفتری آن و از طریق کسر زیر صورت می‌گیرد:
ارزش بازار سهام + ارزش دفتری بدهیها
= MB
جمع دارایی ها
(جاواخادزه,۲۰۱۳)
۲-۱٫ میزان وجوه نقد نگهداری شده
این متغیر از طریق نسبت وجوه نقد شرکت به جمع دارایی ها محاسبه می شود.(جاواخادزه,۲۰۱۳)
۳-۱٫ جریانات نقد آزاد
این متغیر از طریق نسبت سود عملیاتی به جمع دارایی ها محاسبه می شود.(جاواخادزه ,۲۰۱۳)
۴-۱٫ سطح تقسیم سود
این متغیر از طریق نسبت میزان سود تقسیم شده به سود خالص محاسبه می شود.(جاواخادزه ,۲۰۱۳)
۵-۱٫ میزان دارایی های مشهود
این متغیر از طریق نسبت جمع اموال، ماشینآلات و تجهیزات به جمع دارایی ها محاسبه می شود.(جاواخادزه ,۲۰۱۳)
۶-۱٫ نوسان سود
این متغیر از طریق انحراف معیار نسبت سود قبل از بهره و مالیات به جمع دارایی ها در طول دوره تحقیق اندازه گیری می شود.(جاواخادزه ,۲۰۱۳)
۷-۱٫ نوسان بازده سهام
این متغیر عبارت است از ریسک بازده سهام شرکت که با بهره گرفتن از انحراف معیار سالانه بازده ماهیانه سهام طی سال مالی اندازه گیری می شود. منظور از بازده، مجموعه مزایایی است که در طول دوره (ماه) به سهام تعلق می‌گیرد، و نسبت به قیمت ابتدای هر دوره محاسبه میگردد. بازده سرمایه گذاری در سهام عادی در این تحقیق و در یک دوره معین با توجه به قیمتهای اول و آخر دوره و منافع حاصل از مالکیت و افزایش سرمایه شرکت و از رابطه زیر محاسبه گردیده است (راعی، ۱۳۸۳).
که در آن :
: نشان دهنده بازده سهام i در دوره t ، : قیمت سهام i در دوره t، : سود تقسیمی سهام i در دوره t، M: آورده نقدی صاحبان سهام و : نسبت افزایش سرمایه شرکت i در دوره t می‌باشد.
۸-۱٫ گردش سهام
میانگین سالانه نسبت حجم معاملات ماهانه به جمع سهام صادر شده.(جاواخادزه,۲۰۱۳)
۹-۱٫ میزان رقابت در بازار محصولات هر صنعت
یکی دیگر از متغیرهای مستقل تحقیق، میزان رقابت در بازار محصولات صنعت می‌باشد، برای اندازه گیری این متغیر از شاخص تمرکز هرفیندال (HHI) استفاده می شود. شاخص تمرکز هرفیندال (شاخص HHI) میزان رقابت بین شرکتهای حاضر در یک صنعت را نشان میدهد. چنانچه تعداد شرکتهای حاضر در صنعت، متعدد و هر شرکت سهم کوچکی در بازار محصولات آن صنعت داشته باشد، گفته می شود که آن صنعت دارای رقابت شدیدی در بازار محصولات است. بنابرین هر چه شاخص H کوچکتر باشد نشان دهنده وجود شرکتهای رقیب متعدد و نشان دهنده وجود رقابت شدیدتری در بازار محصولات صنعت مورد نظر است. هر چه این شاخص بزرگتر باشد نشان دهنده آن است که تعداد شرکتهای کمی بر بازار محصولات آن صنعت حکمفرما بوده و رقابت اندکی وجود دارد. شاخص مذکور به شرح زیر اندازه گیری می شود.
که در آن
: سهم بازار شرکت i در صنعت j و در سال مالی t می‌باشد. سهم بازار شرکت در هر سال از تقسیم فروش خالص شرکت بر فروش خالص صنعتی که شرکت در آن فعالیت می کند، حاصل می شود.(جاواخادزه,۲۰۱۳)
۱-۷-۳- روش تحقیق
برای آزمون فرضیات تحقیق نخست با بهره گرفتن از آمار توصیفی متغیرهای تحقیق، شرکتهای نمونه را بر اساس هر یک از متغیرهای مستقل تحقیق به گروه های چهارگانه (بر اساس چارک متغیرها) تقسیم بندی کرده و سپس با بهره گرفتن از آزمون مقایسه میانگین، به مقایسه میانگین هموارسازی سود تقسیمی در میان گروه های مختلف پرداخته می شود (جاواخادزه، ۲۰۱۳). سپس با بهره گرفتن از مدلهای رگرسیونی چندگانه زیر مجدداً فرضیات تحقیق مورد آزمون قرار خواهد گرفت تا مبنای منطقی جهت اظهار نظر در خصوص تأیید یا رد فرضیات تحقیق فراهم آید (جاواخادزه، ۲۰۱۳).
در مدلهای فوق:
: معیار سنجش هموارسازی سود تقسیمی است که بر اساس مدلهای لاینتنر (۱۹۵۶) و لیری و میشلی (۲۰۱۱) اندازه گیری می شود.
: نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری شرکت
: میزان وجوه نقد نگهداری شده که از طریق نسبت وجوه نقد به جمع دارایی ها، تعریف عملیاتی می شود.
: سطح تقسیم سود شرکت است و بر اساس نسبت سود تقسیمی به سود خالص مورد اندازه گیری قرار می‌گیرد.
: جریانات نقد آزاد که از طریق نسبت سود عملیاتی به جمع دارایی ها محاسبه می شود.
: نسبت دارایی های مشهود (اموال، ماشینآلات و تجهیزات) به جمع دارایی ها
: نوسان در سود شرکت است که بر اساس انحراف معیار سود قبل از بهره و مالیات شرکت در دوره تحقیق، تعریف عملیاتی می شود.
: این متغیر که بیانگر میزان نوسان در بازده سهام شرکت است بر اساس انحراف معیار سالانه بازده ماهانه سهام اندازه گیری می شود.
: این متغیر بیانگر گردش سهام شرکت طی سال است که بر اساس میانگین سالانه نسبت حجم معاملات ماهانه به جمع سهام صادر شده، مورد سنجش قرار می‌گیرد.
: این متغیر که نشان دهنده سن شرکت می‌باشد از طریق لگاریتم طبیعی تعداد سالهای پذیرش شرکت در بورس اوراق بهادار تهران اندازه گیری می شود.
: اندازه شرکت که از طریق لگاریتم طبیعی جمع دارایی های شرکت در پایان دوره مورد اندازه گیری قرار می‌گیرد.
: شاخص اندازه گیری سطح رقابت در هر صنعت است که بر اساس شاخص تمرکز هرفیندال محاسبه می شود، هرچه مقدار این شاخص کوچکتر باشد نشان دهنده سطح رقابت بالاتری در آن صنعت است.
: این متغیر که نشان دهنده نوسان در بازده سهام هر صنعت است از طریق انحراف معیار سالانه بازده ماهانه شرکتهای حاضر در هر صنعت محاسبه میگردد.
از آنجائی که از دو مدل (معیار) برای سنجش هموارسازی سود تقسیمی استفاده می شود، مدلهای تحقیق بر اساس هر یک از معیارهای سنجش هموارسازی سود تقسیمی مورد ارزیابی قرار می گیرند.
-
- جنبه های جدید و نوآوری تحقیق
