برای تحقیق حاضر با توجه به ویژگی‌های جامعه آماری شیوه نمونه گیری تصادفی ساده برگزیده شد، و هرگردشگران مذهبی خارجی که از هواپیمایی آسمان جهت سفر به مشهد استفاده کرده، یک واحد نمونه در نظر گرفته شد.
۳-۵- تعیین حجم نمونه
تعیین حجم نمونه اهمیت فراوانی در قابلیت تعمیم نتایج آزمون به جامعه دارد. روش های مختلفی جهت تعیین حجم نمونه وجود دارد که دقیق ترین آن ها، روش های ریاضی است.
در تعیین حجم نمونه عوامل زیر مؤثر است
-
- واریانس داده ها هرچه پراکندگی داده ها بیشتر باشد، حجم نمونه می‌باید افزایش یابد.
-
- سطح اطمینان به این معنا که تا چه اندازه برآوردهای ما برای جامعه آماری واقعا درست است.
-
- دقت مورد نظر به این معنا که تا چه اندازه در برآورد کردن پارامتر جامعه آماری بر پایه حجم نمونه درست عمل کرده ایم. دقت توسط پژوهشگر تعیین می شود.
-
- حجم جامعه تعداد کل اعضای جامعه آماری انتخاب شده.
- توزیع جامعه آماری معمولاً فرض بر نرمال بودن جوامع آماری است (هومن، ۱۳۸۴).
در کلیه تحقیقات تعیین حجم نمونه مناسب حائز اهمیت بسیار است، اگر نمونه انتخاب شده خیلی بزرگ باشد زمان و منابع را هدر خواهد داد. در حالی که نمونه های کوچک به نتایج غیر دقیق منجر خواهد شد. لذا انتخاب حجم نمونه مناسب برای هر تحقیق به میزان خطای مجاز یا قابل قبول بستگی دارد. وقتی داده های نمونه جمع آوری و نتایجی مثلاً میانگین پارامتر خاصی محاسبه می‌شود، این برآورد نمونه‌ای با میانگین جامعه تفاوت محسوسی خواهد داشت که حداکثر تفاوت در تحقیقات برابر ۵ در صد مجاز می‌باشد. و هر چه خطای نمونه گیری کاهش یابد حجم نمونه افزایش خواهد یافت و بالطبع زمان و هزینه بیشتری را طلب می‌کند.
برای تعیین حجم نمونه لازم نیز از جدول برآورد حجم نمونه جرسی مورگان[۲] و کرجسی[۳] (خلعتبری، ۱۳۸۵ ۱۲۹). استفاده گردید. بر اساس فرمول مورگان، تعداد حجم نمونه در بین جامعه آماری به شرح فرمول زیر می‌باشد.
(۱-۳) فرمول مورگان
n= حجم نمونه
N= تعداد کل جامعه آماری
t2= مقدار t استیودنت، موقعی که سطح معنی‌داری از ۰۵/۰ کمتر باشد.
d2= تقریب در برآورد پارامتر جامعه، که برابر با ۲ ۰۵/۰
P= احتمال وجود صفت
(۱-P)= احتمال عدم‌صفت
با احتساب آنکه حجم جامعه آماری می‌باشد و با جایگذاری در فرمول فوق الذکر حجم نمونه عبارت خواهد بود از
فرمول مورگان (۲-۳)
لذا میتوان با انتخاب حداقل ۱۹۲ نفر نمونه آماری به شیوه تصادفی ساده به اهداف تحقیق دست یافت.
۳-۶- متغیرهای تحقیق
به متغیری گفته می‌شود که از طریق آن متغیر وابسته تعیین ویا پیش‌بینی می‌شود. متغیر مستقل توسط پژوهشگر انتخاب می‌گردد تا تأثیر یا رابطه آن با متغیر دیگری اندازه گیری شود. بنابرین در این تحقیق تأثیر متغیر مستقل بر متغیر دیگر که وابسته فرض شده است اندازه گیری می‌شود متغیر مستقل آن دسته ازشرایط یا خصوصیاتی هستند که آزمایشگر در کاوش، آن ها را دستکاری و کنترل می‌کند تا رابطه آن ها را با متغیر دیگری در موقعیتی ویژه مشاهده نماید (نادری و دیگران ۱۳۶۳: ۸۳). متغیرها عبارتند از:
۳-۶-۱-متغیر وابسته
توسعه گردشگری مذهبی در شهر مشهد
۳-۶-۲-متغیر مستقل
عوامل تاثیرگذار در حمل ونقل هوایی مانندترافیک هوایی، کمبود هواپیماهای مدرن وایمن، خطوط هوایی کم، فرودگاه‌های کوچک برای دسترسی به هواپیماهای پهن پیکربا ظرفیت بالاو…
۳-۷- ابزار جمع آوری اطلاعات
هر پدیده از نظر کمی و کیفی ویژگیهایی دارد که آگاهی در مورد این ویژگی‌ها به ماهیت و نحوه دستیابی به آن ها وابسته است. این پدیده‌ها به عنوان متغیر در طول زمان دچار دگرگونی و تحول می‌گردند . هدف هر تحقیقی اعم از توصیفی با تبیینی دستیابی به اطلاعات در مورد این تغییرات است . یافتن پاسخ و راه حل برای مسئله انتخاب شده در هر تحقیق مستلزم دست یافتن به داده هایی است که از طریق آن ها بتوان فرضیه هایی که به عنوان پاسخهای احتمالی و موقتی برای مسئله تحقیق مطرح شده‌اند را آزمون کرد (غلامرضا خاکی، ۱۳۷۸، ص۱۵۹).
با توجه به اهداف پژوهش بهترین راه برای جمع آوری اطلاعات استفاده از پرسش نامه تشخیص داده شد. پس از مطالعات متعدد و مصاحبه با افراد و صاحب نظران و استفاده از روش مطالعات اسنادی، و تعاریف نظری از پرسشنامه‌ای محقق ساخته برای تحقیق مشخص گردید. این پرسشنامه شامل ۲۵ گویه می‌باشد اجزاء اصلی این پرسشنامه ها عبارتند از:
الف) نامه همراه که در آن هدف از گردآوری داده ها به وسیله پرسشنامه و ضرورت همکاری پاسخ دهنده و اطمینان دادن به آن ها در جهت محرمانه ماندن اطلاعات تهیه شده است.
ب) دستورالعمل در ابتدای هر پرسشنامه نحوه پاسخ دادن به سئوالات قید شده است.
ج) سئوالات پرسشنامه ها تمامی سئوالات پرسشنامه ها از نوع پاسخ بسته و دارای چند گزینه است تا پاسخ دهندگان از میان آن یکی را انتخاب نمایند. پاسخها به گونه ای است که پاسخگو با سرعت و سهولت جواب مورد نظر را انتخاب و پاسخ دهد و از طرفی استخراج داده ها نیز به راحتی انجام شود. ضمناٌ نمونه فرم خام پرسشنامه در پیوست شماره یک موجود می‌باشد.
۳-۸- روایی پرسشنامه
روایی از واژه روا به معنای جایز و درست گرفته شده است و روایی به معنای صحیح و درست بودن است. مقصود از روایی آن است که وسیله اندازه گیری بتواند خصیصیه مورد نظر را اندازه بگیرد. به بیان دیگر، وقتی اندازه‌گیری از اعتبار و روایی لازم برخوردار است که همه متغیرهای تأثیرگذار در در مدل مورد توجه قرار گیرد. اهمیت روایی از آن جهت است که اندازه گیری های نامناسب و ناکافی می‌تواند پژوهش علمی را بی ارزش و ناروا سازد (خاکی، ۱۳۸۷).
چون در این تحقیق ابزار جمع آوری اطلاعات و اندازه گیری متغیرها پرسشنامه است، روایی پرسشنامه از اهمیت خاصی برخوردار می‌باشد. روایی تحقیق میزان سازگاری پرسشنامه را با اهداف نشان می‌دهد. مسئله روایی محتوا (پرسشنامه) این است که آیا پرسش‌ها جنبه مهمی از هدف تحقیق را اندازه‌گیری می‌کنند یا خیر (جان بست، ۱۳۷۲). در پژوهش حاضر اقداماتی برای افزایش میزان روایی پرسشنامه انجام شد که خلاصه آن ها به شرح زیر است:
-
- ابتدا مطالعات زیادی از طریق مطالعه کتاب‌ها، پایان نامه‌ها و مقالات به عمل آمد تا به طور کامل مفاهیم و متغیرهای مهم مورد استفاده در تحقیق و چگونگی اندازه‌گیری آن ها روشن گردد تا بتوانیم سوالات مناسبی برای بررسی فرضیات طراحی نماییم.
- پس از تهیه پرسشنامه به تأیید اساتید مربوط رسید (روایی صوری).
