پر فشار جنب حاره ی آزور پدیده ی غالب دوره ی گرم ایران است و تمام ایران را در جنوب کوههای البرز تحت استیلا ی خود در می آورد به دلیل نزول دائمی هوا ، هیچ گونه حرکت صعودی انجام نمی گیرد و تمام ایران از آسمانی صاف و بدون ابر و باران بر خوردار است . استقرار دراز مدت هوا بر روی ایران سبب به وجود آمدن توده هوای قاره ای حاره ای (ct) گرم و خشک می گردد . ارتفاع کف پر فشار جنب حاره ای آزور در همه جای ایران و از روزی به روز دیکر ثابت نیست . در نواحی غربی ایران به سطح زمین بسیار نزدیک است و لی در قسمت های جنوب شرقی از سطح زمین فاصله دارد ( علیجانی ، ۱۳۷۹) . در فصل تابستان حوضه ی شهرستان سنندج همانند سایر مناطق کشور تحت استیلای پرفشار جنب حاره ای قرار می گیرد . با توجه به حد اکثر مطلق دما در منطقه و همچنین نبود بارش فصل گرم سال دلیل قطعی وجود این پر فشار بر منطقه می باشد .تو ده هوای گرم شمال آفریقا و عربستان و بیابان های ایران ، تشکیل دهنده ی این توده هواست که فصل تابستان منطقه را تحت تاثیر قرار می دهد . در جه حرارت این توده هوا بسیار زیاد است و رطوبت آن نیز بسیار کم است . ۳ تا ۴ ماه از سال در این منطقه و سایر مناطق ایران استقرار می یابند گاهی اوقات بر اثر نفوذ توده هوای گرم و خشک آفریقا و عربستان ، دمای هوا تا درجات بسیار بالا در این حوضه افزایش می یابد که متاثر از این توده هواست ( علیجانی، ۱۳۷۹). با توجه به ۴ عامل هوایی نام برده که در آب و هوای فصول گرم و سرد ایران و بخصوص حوضه ی شهرستان سنندج موثرند ، توده هواهایی که حوزه ی شهرستان سنندج را تحت تاثیر قرار می دهند به تفکیک فصول به صورت زیر خلاصه شده است .
در دوره گرم سال
–پرفشار جنب حاره ای آزور
– بری گرمسیری (ct) از منشاء فلات مرکزی ایران ، صحرا و عربستان .
در دوره ی سرد سال

• • بحری قطبی (mp) از شمال غرب و غرب ، از مبداء اقیانوس اطلس و مدیترانه .

• • بری قطبی (cp) از شمال شرق و شمال غرب و از مبداء سیبری

• • توده هوای شمالگان (ca) از شمال غرب و از مبداء سیبری .

بدیهی است توده هواهایی که از جهات غرب و شمال غربی که به این منطقه می رسد اکثر بارندگی های حوضه را تشکیل می دهند .(ناصری ،۱۳۸۸)
بررسی و تحقیق در میزان بارندگی های هر ناحیه و پراکندگی آن در طول زمان و مکان اهمیت فراوانی در شناسایی اقلیم هر ناحیه دارد. (جعفر پور ،۱۳۵۶). متوسط بارش در ایستگاه سنندج طی دوره ی بیست ساله (از سال ۱۳۶۷ تا ۱۳۸۶)۳۹۶ میلیمتر در سال است اما توزیع بارش در ماه های سال بسیار نا متناسب است . (رفاهی ۱۳۷۹)
شروع بارش در حوضه ی شهرستان سنندج با پیدایش شرایط جبهه زایی و سیکلون زایی همراه است که با ماه مهر آغاز و تا ماه خرداد ۹ ماه از سال ادامه دارد . از ماه خرداد به بعد کاهش شدید بارش بسیار مشهود است . در بهار به دلیل عقب نشینی باد های غربی به طرف شمال ، بارش افت می کند . کاهش و سپس قطع بارش در ۴ ماه از سال یعنی از خرداد تا شهریور از خصوصیات این منطقه است . کاهش بارش با افزایش دما و حاکمیت خشکی همراه است (حیدریان ، ۱۳۸۶). ریزش های جوی معلول سیستم های باران زای غربی است.
در فصل زمستان تحت تاثیر رطوبت مدیترانه ، همراه با ورود توده هوای سیبری ضمن حد اکثر بارش ، نزولات را به صورت برفی داریم . در فصل بهار نقش رطوبتی دریای مدیترانه چشمگیر است . در فصل پاییز نیز بارش ها متاثر از رطوبت اقیانوس اطلس و در یای مدیترانه می باشند .در فصل تابستان به دلیل استیلای پرفشار جنب حاره بارندگی کم و ناچیز است . در حالت کلی بارش های دوره ی سرد سال بیشتر سیکلونی هستند در حالیکه بارش های دوره ی گرم سال بیشتر همرفتی می باشند . سهم بارش های همرفتی نسبت به سیکلونی بسیار کم است . (علیجانی ،۱۳۷۹).
.موقعیت و مشخصات آماری ایستگاه مورد مطالعه
قبل از بررسی و تحلیل پراکنش زمانی و مکانی عناصر اقلیمی در منطقه مورد مطالعه لازم است به چگونگی استخراج داده های آب و هواشناسی بپردازیم . از آمار سینوپتیکی ایستگاه سنندج ( از سال ۱۳۶۷ تا ۱۳۸۶) به مدت ۲۰ سال برای دست یابی به نتایج آب و هوا در منطقه استفاده شده است .

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۶-۱- بررسی پارامتر های اقلیمی منطقه
طی دوره­ آماری ۱۳۶۷ تا ۱۳۸۶پارامترهای:

1. 1. توزیع ماهانه بارش

1. 1. توزیع فصلی بارش

1. 1. نوسانات سالانه بارش

1. 1. مقادیر متوسط یخبندان

1. 1. نوسان فصلی دما

1. 1. میانگین ماهانه ی نم نسبی

را بررسی می­نمائیم تا وضعیت اقلیمی منطقه مشخص گردد.
۱-۶-۱-توزیع ماهانه بارش
جدول (۱-۱) توزیع ما هانه بارش در ایستگاه سنندج از سال ۱۳۶۷ الی ۱۳۸۶ (سازمان هواشناسی استان )

ماه

بارش

ماه

بارش

فروردین

۱/۶۸

مهر

۹۹/۹

اردیبهشت

۰۱/۴۳

آبان

۷۵/۵۲

خرداد

۹۳/۷

دیوان دائمی داوری^[۳۷] در سال ۱۸۹۹ با تشکیل کنفرانس اول لاهه بر اساس کنوانسیون ۱۸۹۹
حل و فصل اختلافات، تأسیس شد.
این دیوان قدیمی ترین مرجع بین المللی حل وفصل اختلافات میان دولت ها است اگر چه این دیوان ابتدا با هدف فراهم آوردن آیین های برای حل و فصل اختلافات صرفا میان دولت ها بوجود آمده بود، لکن از آغاز دهه ۱۹۳۰ رسما به او اجازه داده شد که از تسهیلات این مرجع برای حل و فصل اختلافات میان دولت ها و اشخاص خصوصی و سازمان های بین المللی نیز استفاده شود.^[۳۸]

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

این دیوان قادر است که به فیصله برخی اختلافات مرتبط با مسایل تجاری و سرمایه گذاری نیز بپردازد. این مسئله موجب شده است که در مقایسه با برخی دیگر از مراجع بین المللی
(همانند دیوان بین المللی دادگستری ) از صلاحیت شخصی گسترده تری برخوردار شود و قادر است که به نیاز های جدید که متفاوت از نیاز های جامعه قرن ۱۹ است، پاسخ دهد.^[۳۹]
در سال ۱۹۳۰ شورای اداری دیوان دائمی داوری، دیوان را قادر است که به حل و فصل اختلافات از طریق کمیسیون های سازش بپردازد. دیوان بدین منظور مبادرت به تهیه وتدوین برخی قواعد داوری و سازش کرده است. در این خصوص به طور مثال به قواعد داوری اختلافات بین دولت ها (۱۹۹۲) قواعد داوری اختلافات بین المللی که یکی از اطراف آن دولت نمی باشد(۱۹۹۳)، قواعد داوری اختلافات بین سازمان های بین المللی و دولت ها (۱۹۹۶)، قواعد داوری اختلافات بین سازمان های بین المللی و اشخاص خصوصی (۱۹۹۶)، قواعد سازش دیوان دائمی(۱۹۹۶)، قواعد کمیسیون های تحقیق (۱۹۹۷) ، قواعد داوری اختلافات مربوط به منابع طبیعی و محیط زیست (۲۰۰۱)و قواعد سازش اختلافات مربوط به منابع طبیعی و محیط زیست (۲۰۰۱)می توان اشاره نمود.^[۴۰]
با این وجود به طور کل می توان بیان کرد که نقش اراده ی دولت ها در اعمال صلاحیت دیوان دائمی داوری بسیار چشمگیر بود .
از این رو در رویه دیوان دائمی داوری برخلاف دیوان بین المللی دادگستری ، تفکیکی بین صلاحیت ترافعی و مشورتی دیده نمی شود .اما در اغلب موارد ، داوری واقعا ترافعی است و بواسطهی خصوصیت الزام آور بودن و نهایی بودن رای داوری از سایر شیوه های غیر قضایی حل اختلافات قابل تمایز است^[۴۱].
۲-۱-۱-۱-۱- صلاحیت مشورتی دیوان دائمی داوری
همانطور که گفته شد در رویه دیوان دائمی داوری تفکیکی بین صلاحیت ترافعی و مشورتی دیده نمی شود . اما با وجود اینکه در اغلب موارد ، داوری واقعا ترافعی است ، لذا شیوه های غیر الزامی حل اختلافات در دیوان دائمی داوری ، مشتمل بر میانجی گری ، سازش و تحقیق می باشد و بنابراین برای طرف هایی که متمایل به یک شیوه مشورتی یا غیر الزامی هستند مراجعه به این شیوه ها مناسب تر به نظر می رسند^[۴۲]در نتیجه می توان استنباط کرد که دیوان داوری^[۴۳] ، علی رغم خدمات موثر و انکار پذیر خود ، خالی ازعیب و نقص هم نبود زیرا قادر به ایجاد رویه قضایی نبود ، و درعوض اینکه متمایل به امور حقوقی وقضایی باشد بیشتر متمایل به اموردیپلماتیک بود.
۲-۱-۱-۱- دیوان داروی دعاوی ایران- آمریکا وصلاحیت آن
یکی از تحولاتی که درحقوق بین الملل اتفاق افتاده ایجاد نهادهای داوری بین المللی بوده است. این نهادها اختلافات بین دولت ها را حل وفصل می کنند و از طرفی اختلافات بین شرکت ها واشخاص با دولت را رسیدگی می کنند. یکی از مهمترین محاکم داوری بین المللی، دیوان داوری ایران و آمریکا^[۴۴] می باشد.
در۴ نوامبر۱۹۷۹ میلادی، ۴۲تن ازاتباع آمریکایی توسط انقلابیون درتهران گروگان گرفته می شوند. آمریکا دادخواستی را دراین رابطه به دیوان بین المللی دادگستری ارائه می نماید و از سوء رفتار نسبت به اتباع خود و همچنین مصادره اموال آنها و نقض قراردادها از سوی مقامات ایرانی شکایت می کند. ایران نیز از مداخله آمریکا در امور داخلی خود ، مسدود کردن اموال ایران و نقض قراردادها توسط اتباع آمریکا شکایت می کند. با این وجود دو دولت به حل و فصل قضایی اختلافات رضایت کامل نداشتند. در این میان دولت الجزایر با میانجیگری خود توانست توافقی را که مورد پذیرش طرفین بود بوجود آورد که نتیجه آن بیانیه الجزایر بود.^[۴۵]
بیانیه ی الجزایر محورهای اصلی و موارد کلی مورد توافق طرفین برای حل و فصل اختلافات بود. تعهدات آمریکا در برابر ایران عبارتند از: ۱- اعاده وضع مالی ایران حتی الامکان به وضعیت قبل از ۲۳ آبان ۱۳۵۸ و نیز تامین تحرک و انتقال آزاد آنها در قلمرو قضایی آمریکا. ۲- لغو محدودیت های مالی علیه ایران و خاتمه دعاوی و لغو کلیه توقیف ها و احکام قضایی صادره علیه ایران و
سازمان های دولتی در آمریکا و همچنین استرداد دعوای مطروحه از جانب آمریکا علیه ایران دردیوان بین المللی دادگستری. ۳- عدم دخالت آمریکا در امور داخلی و نظامی ایران. ۴- مساعدت در بازگرداندن اموال خانواده پهلوی به ایران. همچنین ایران در برابر آمریکا تعهداتی را قبول کرد که عبارت بوداند از:
۱- آزادی ۵۲تن از اتباع آمریکا. ۲- تودیع وجوه در دو حساب برای تسویه بدهی های بانکی و
بدهی های وام های سندیکایی و نیز در یک فقره حساب تضمینی دیوان داوری برای پرداخت محکوم به احکام صادره علیه ایران. همچین تعهدات مشترک طرفین عبارت است از ارجاع دعاوی و اختلافات بین اتباع هریک از دولت ها علیه دولت مقابل و نیز دعاوی بین دو دولت که ناشی از قراردادهای خرید و فروش کالا یا خدمات باشد به یک داوری بین المللی که در اجرای آن دیوان داوری ایران و آمریکا تشکیل گردید.^[۴۶]
نحوه برگزاری این داوری درسند دیگری به نام«بیانیه حل وفصل دعاوی» آمده است. دراین بیانیه ساز و کار حل و فصل اختلافات از طریق داوری بین المللی پیش بینی شده است. این دیوان براساس اعلامیه حل وفصل اختلافات از طریق داوری بین المللی پیش بینی شده است. این دیوان براساس اعلامیه حل و فصل اختلافات تشکیل شد و صلاحیت رسیدگی درمورد ادعاهای اتباع آمریکا علیه ایران و اتباع ایران علیه آمریکا و ادعاهای قراردادی بین دو دولت که ظرف شش ماه توسط طرفین به طور مستقیم حل و فصل نشده اند،‌ را دارد.^[۴۷]
طرفین طی ماده ۵ بیانیه حل و فصل دعاوی به طور نسبتاً مفصلی قانون حاکم بر دعاوی مطروحه نزد دیوان را تعیین کرده و مشخصی به دیوان اعطا کرده اند. ماده ۵ بیانه اعلام می دارد:« هیأت داوری اتخاذ تصیم درباره تمام موارد را براساس رعایت قوانین انجام خواهد داد و مقرارت حقوقی و اصول حقوق تجارت و حقوق بین الملل را- که قابل اعمال، تشخیص دهد- به کار خواهد برد و در این مورد کاربردهای عرف بازرگانی مفاد قرارداد و تغییرات اوضاع و احوال را در نظر خواهد گرفت^[۴۸]».
از آنجا که دیوان داوری مرجعی چند صلاحیتی است، ماده مذکور منابع حقوقی مختلفی را در اختیار دیوان قرار می دهد تا از آنها موازین و قواعد حقوقی مورد نیاز خود را برحسب مورد، استخراج و در دعوای مربوط اعمال کند. اما با اندکی تفکر معلوم خواهد شد که محوراصلی نظام قانون حاکم دیوان حقوق بین الملل عام است و منابع حقوق مندرج درماده مذکور همگی به حقوق بین الملل
برمی‌گردند.
فعالیت این دیوان از تیرماه ۱۳۶۰ شروع شده و تاکنون ۳۹۶۳ دعوی اقامه شده است. دیوان داوری ایران و آمریکا هرسه ماه یکبار، اعلامیه مطبوعاتی منتشر می‌کند و آمار دعاوی و عملکرد خود را به اطلاع می‌رساند.^[۴۹]
۲-۱-۱- صلاحیت دیوان دائمی بین المللی دادگستری
در دسامبر سال ۱۹۲۰ از طرف شورای جامعه ملل پروتکلی ارائه شد، که در آن تشکیل یک دیوان دائمی بین المللی دادگستری پیش بینی شده بود و این پروتکل و اساسنامه از طرف بیش از ۴۰ کشور و با اکثریت آراء به تصویب مجمع جامعه ملل رسید و تشکیل دیوان عملی شد؛ تعداد تصویب کنندگان اساسنامه تا اول سپتامبر ۱۹۳۹ از ۵۰ کشور تجاوز نکرد و دیوان مقر خود را در لاهه هلند قرار داد^[۵۰].
پس از تصویب اساسنامه ان از سوی دولت های عضو جامعه ملل دیوان دائمی بین المللی دادگستری در تاریخ ۱۵فوریه ۱۹۲۲ به ریاست لودر،حقوقدان هلندی رسماً در لاهه افتتاح شد^[۵۱].
وظیفه دیوان فقط رسیدگی به اختلافات ارجاعی از طرف دولت ها نبود. بلکه باید در خصوص هر گونه اختلاف یا مطلبی که از سوی مجمع یا شورای جامعه ملل ارجاع می شد نظر مشورتی می‌داد و ظرف آن مدت دیوان به ۷۹ پرونده (۵۰پرونده ترافعی و ۲۸ تقاضای رأی مشورتی) رسیدگی کند.
در مورد ۲۱ دعوای ترافعی قرار عدم صلاحیت و در مورد ۲۰ دعوای ترافعی رأی ماهیتی صادر کرد از ۲۸ مورد درخواست رأی مشورتی فقط در یک مورد از دادن رأی امتناع کرد در ۲۷ مورد رأی مشورتی صادر کرد^[۵۲].
دیوان در مقایسه با دیوان دائمی داوری تحول بزرگی محسوب می شد، زیرا به درخواست جامعه ملل باید آرای مشورتی صادر می کرد و همچنین دولت ها می توانستند عضو اساسنامه آن شوند و قضاوت اجباری آن را در چارجوب اساسنامه (چه به طور کلی و یا چه در خصوص اختلاف یا اختلافات معینی ) بپزیرند و یا برای ارجاع اختلافی به آن با یکدیگر به طور دو یا چند جانبه موافقت نامه امضاء کنند .
در این مدت دولت ها معاهدات و عهدنامه های متعددی را امضاء کردند که در آن صلاحیت حل اختلافات را به دیوان واگذار نمودند همانطوری که در ماده ۲۶ اساسنامه آن پیش بینی شده بود بعضی از دولت ها با صدور اعلامیه صلاحیت اجباری دیوان را پذیرفتند.
۱-۲-۱-۱- صلاحیت ترافعی دیوان دائمی بین المللی دادگستری
بر طبق بند دوم ماده ی چهارده میثاق جامعه ی ملل، صلاحیت عام دیوان، در تمامی قضایای که به آن مرجع احاله و ناشی از معاهدات و کنوانسیون های لازم الاجرا بود؛ راشامل می باشد^[۵۳].
بسیاری از معاهدات صلح پس از جنگ دوم جهانی و معاهدات حمایت از اقلیتها چنین مواردی را پیش بینی کرده بودند. بین سالهای۱۹۲۰تا۱۹۴۵، قریب به ۵۵۰ توافق نامه ی بین المللی که رجوع به دیوان را در برداشت، منعقد شده بود^[۵۴].
دیوان دائمی بین المللی دادگستری در سال ۱۹۲۳ اظهار داشت «در حقوق بین المللی به طور مسلم احراز شده است که هیچ دولتی را نمی توان بدون رضایتش وادار کرد تا اختلاف خود را با
دولت های دیگر به میانجیگری یا داوری یا هر روش خاص دیگری برای حل و فصل ارجاع دهد.»^[۵۵]
یک معاهده پذیرش شرط اختیاری صلاحیت اجباری یا توافق خاص می تواند بیانگر صلاحیت دیوان باشد. شرط اختیاری پذیرش صلاحیت اجباری در بند ۲ ماده ۳۶ اساسنامه دیوان دائمی بین الملی دادگستری که وجود خود را به حقوقدان برجسته ی برزیلی، رائول فرناندز^[۵۶]، مدیون است در اساسنامه دیوان بین الملل دادگستری نیز وارد شد^[۵۷] .هنگامی که در معاهده ی اختلافاتی مطابق با تعریف دیوان دائمی بین المللی دادگستری بوجود آمد^[۵۸] و از قبل رجوع به طرف قضایی یا داوری پیش بینی نشده بود ،انعقاد توافقنامه خاص ،ضرورت داشت در صورتی که توافقنامه ای بوسیله ی یکی از طرفین ایجاد می شد و طرف دیگر به طور ضمنی پاسخ ماهوی می داد و صلاحیت دیوان را می پذیرفت ،دیوان صالح به رسیدگی به اختلافات بود. همچنین هنگامی که یکی از طرفین دعوی تفسیر یا تغییر رای صادره توسط دیوان را خواستار می شد دیوان صالح به رسیدگی بود.
پاره ای از معاهدات بین المللی که بیش از لازم الاجرا شدن میثاق منعقد شده بودند (مانند معاهده ورسای در ماده ۳۷۶)، دیوانی را که جامعه ی ملل بوجود می آورد ، برای رسیدگی به اختلافات ناشی از معاهده ی خود، صالح دانسته بودند. در چنین مواردی، بر طبق ماده ی سی و هفتم میثاق دیوان دائمی دادگستری، صلاحیت لازم برای رسیدگی را دارا بود این امر بعد ها، به مواردی از معاهدات که اعلام می داشت «اختلاف مطابق روشی که میثاق پیش بینی کرده باشد، حل و فصل خواهد شد »کسری یافت^[۵۹] .
در سال ۱۹۲۹ بنا به درخواست مجمع جامعه ی ملل ، شورای این جامعه، کمیته ای تشکیل داد تا به بررسی امر «اعطای صلاحیت تجدید نظر در احکام صادره از دیوان داوری»، به دیوان
دائمی بین المللی، بپردازد.
کمیته مزبور، پس از بحث و بررسی نظر داد که مجمع می تواند به اعضای خود توصیه نماید که
ماده ای را در این خصوص، در معاهدات داوری یا معاهدات دو یا چند جانبه ی خود، درج نمایند و یا پروتکلی را در این خصوص برای الحاق، در بیست و هشتم آوریل ۱۹۳۰در خصوص حل و فصل اختلافات ناشی ازمعاهده ی «تریانون^[۶۰]» منعقده بین چکسلواکی ، یوگوسلاوی، رومانی و مجارستان این امر پذیرفته شد که دیوان دائمی بین المللی دادگستری، مرجع تجدید نظر از احکام دیوان داوری رسیدگی کننده به اختلافات آنها باشد^[۶۱]. شایان ذکر است که دیوان دائمی بین المللی و دیوانهای داوری در کنار هم به حیات خود ادامه دادند و برتری خاصی برای دیوان دائمی در نظرگرفته نشد.
دیوان دائمی بین المللی دادگستری یا رئیس آن ، در کنار وظایف قضایی خویش، وظایفی جانبی و غیر قضایی را نیز بر حسب مورد، عهده دار می شدند مانند انتخاب داور یا داوران طرفین اختلافاتی که مقرر بود دعوای خود را از طریق دیوان داوری حل و فصل نمایند ولی از تعیین داور خویش امتناع می ورزیدند و یا مانند اقدامی که در جهت انتخاب اعضای کمیسیونها ی مختلط به عمل
می آوردند^[۶۲] .
۲-۲-۱-۱- صلاحیت مشورتی دیوان دائمی بین المللی دادگستری
دیوان دائمی بین المللی دادگستری، علاوه بر صلاحیت ترافعی، واجد صلاحیت دیگری بود که به آن «صلاحیت مشورتی^[۶۳]»می گویند. این نوع صلاحیت، یک نهاد حقوقی«انگلو-امریکای» است که به میثاق جامعه ی ملل راه پیدا کرده است^[۶۴] .
بر خلاف ترتیبی که در ماده ۹۶ منشور ملل متحد نیز پیش بینی شده است، در جامعه ملل تنها شورا
و مجمع عمومی، امکان درخواست نظر مشورتی از دیوان را داشتند. برای اولین بار در اصلاحیه اساسنامه که در سال ۱۹۳۶ لازم الاجرا شد، فصل چهارم (مواد ۶۵تا۶۸) به شرایط ویژه دادرسی مشورتی پرداخت. در عمل، تمامی در خواست ها برای کسب نظر مشورتی دیوان ، توسط شورا صورت می گرفت و دبیر کل جامعه ملل از طرف رئیس شورا، درخواست ها را به دیوان تسلیم
می نمود. بر اساس بند ۳ ماده ۱۴، درخواست می توانست مربوط به هر دعوا یا هر مسئله ای باشد مشروط بر آنکه مسئله مطروحه در چهار چوب صلاحیت شورا و مجمع قرار گیرد. برای دیوان پذیرفتنی نبود نسبت به موضوعی نظر مشورتی صادر کند که از طریق رضایت طرفین، در قالب دعوای ترافعی، قابل بررسی بود، و با همین استدلال، دیوان نظر مشورتی در قضییه «کارولیای شرقی^[۶۵]» را رد نمود. در نتیجه در آن موقع برای در خواست رأی مشورتی چند اصل مورد پذیرش قرارگرفت.
اول- اختیار در خواست رای مشورتی باید به ارکان شورایی سازمان های بین المللی اعطای شود. زیرا این ارکان قبل از در خواست نظر مشورتی، به مصالح عالیه سازمان و سنجش منافع و مضار در خواست رأی ، توجه کافی معطوف و سپس در خصوص رأی مشورتی تصمیم گیری می نماید .
دوم– اگر چه پذیرش صلاحیت مشورتی، راه جدیدی برای دسترسی به دادگاه بین المللی باز
می‌کند، اما وجود این راه حل، نباید موجب شود که نوعی صلاحیت اجباری دیگر، به منظور فرار طرفین اختلاف از ارجاع موضوع اختلافشان به دیوان شکل گیرد .
سوم- دادگاه به هنگام دادن نظر مشورتی ،به ویژگی های کار قضایی وفادار خواهد ماند. بدین معنا که اصول حاکم بررسیدگی به اختلاف بین دولت ها (اعمال صلاحیت ترافعی )، حسب مورد در صلاحیت مشورتی نیز مراعات خواهد شد.
چهارم- آیین صدور رأی مشورتی، باید در حد امکان با آیین صدور آرای ترافعی، مشابه باشد^[۶۶].
مدیر دفتر دیوان، درخواست های واصله در خصوص کسب نظرمشورتی دیوان را از طریق دبیر کل جامعه ی ملل، به اطلاع تمامی کشور ها می رساند و همچنین وظیفه داشت که از تمامی کشورها و سازمان های مربوطه بخواهد که اطلاعات خود را در خصوص قضیه مورد نظر ارائه دهند. رسیدگی مشورتی نیز همانند دعاوی ترافعی، دارای دو مرحله ی شفاهی و کتبی بود و نظر مشورتی پس از صدور، در جلسه عمومی قرائت می شد.

بعد از جنگ جهانی دوم به مدت تقریباً۴۰ سال ژئوپلتیک به عنوان یک مفهوم و یا روش تحلیل، به علت ارتباط آن با جنگ‎های نیمه اول قرن بیستم منسوخ گردید، هر چند ژئوپلیتیک در این دوره از دستور کار دولت ها در مفهوم قبلی خود خارج شد، اما همچنان در دانشگاهها تدریس می­شد. برای تبدیل شدن نقش فعال جغرافیا در تعریف ژئوپلیتیک به نقش انفعالی سه دلیل عمده قابل ذکر است:

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

اول اینکه جغرافیدانان بعد از شکست آلمان در جنگ، ژئوپلیتیک خاص آلمان را مقصر اصلی عنوان کردند و سیاست‎های آلمان نازی را متأثر از این مکتب می‎دیدند. خود را از مطالعات در مقیاس جهانی کنار کشیده، توجه خود را به دولت ها و درون مرزهای سیاسی بین المللی معطوف داشتند و واژه ژئوپلیتیک بر چسب غیر علمی‎به خود گرفت و از محافل علمی‎و دانشگاهی طرد شد.دلیل دیگری که موجب افول نقش جغرافیا در جنگ سرد شد ظهور استراتژی باز دارندگی هسته ای بود. توانایی پرتاب سلاح‎های هسته ای بوسیله هواپیما و موشک به فاصله‎های دور،باعث شد که دیگر نه فاصله و نه عوامل جغرافیایی مثل ناهمواری ها و اقلیم چندان مهم تلقی نمی‎شدند. دلیل سوم، ظهور ایدئولوژی به عنوان عامل تعیین کننده ی جهت گیری سیاست ها بود. ژئوپلیتیک جنگ سرد و ژئوپلیتیک عصر هسته ای از مشخصات دوره افول ژئوپلتیک هستند (زین العابدین، ۱۳۸۹ : 13).
۲-۱-۳- دوره احیا
بعد از پایان جنگ جهانی دوم جغرافیدانان شرمنده شدند و از آن پس تلاش نمودند جغرافیدانانی که ژئوپلیتیک را در اختیار آلمان نازی (هیتلر) گذاشته اند،کنار گذارند، و نتیجه اینکه حدود ۴۰ سال ژئوپلیتیک طرد شد. تا اینکه در دهه 1980 در جنگ ویتنام^[2] و کامبوج^[3] بر سر تصاحب منطقه ی مکنگ^[4]، گر چه هر دو کشور از بلوک شرق بودند، ایدئولوژی نتوانست جنگ را از بین ببرد. بنابراین، در گزارش این مناقشه و روابط دو کشور، مجدداً از مفهوم ژئوپلتیک استفاده شد و سپس کسینجر^[5] بصورت تفننی از واژه ی ژئوپلیتیک در مسائل جهان استفاده نمود. علاوه بر آن در جنگ ایران و عراق (1988-1980) و اشغال کویت توسط عراق (1991-1990 ) و به ویژه سقوط پرده آهنین در اروپا از سال 1989 موجب پر رنگ تر شدن این مفهوم شد و به خصوص فروپاشی شوروی (سابق) و برجسته شدن ملیت ها این مفهوم را به صورت یک مفهوم کلیدی در عرصه بین المللی قرار داد (زین العابدین،۱۳۸۹ :۲۸).
در حالیکه نامداران جغرافیای سیاسی چون ریچارد هارتشورن و استیفن جونز سخت در تلاش شکوفا ساختن جغرافیای سیاسی در جهان دوران میانه ی قرن بیستم شدند و سیاستمدارانی چون هنری کیسینجر واژه ژئوپلیتیک را دوباره به زبان روزمره سیاسی نیمه دوم قرن بیستم باز گرداند، جهانی اندیشانی چون ژان گاتمن و سوئل کوهن پیروزمندانه جهانی اندیشی جغرافیایی(ژئوپلتیک) را به بستر اصلی مباحث دانشگاهی باز گرداندند.در این زمینه ژان گاتمن^[6] با طرح تئوری «آیکنوگرافی^[7]– سیروکولاسیون^[8]» «حرکت» را در مباحث ژئوپلیتیک در معرض توجه ویژه قرار داد و عوامل روحانی یا عامل «معنوی» را در جهانی اندیشی «اصل» یا «مرکز» دانست و «ماده» یا «فیزیک» را تأثیر گیرنده قلمداد کرد (مجتهد زاده،۱۳۸۶:۹۶).
سائول بی کوهن می‎گوید: موضوعات ژئوپلیتیکی مهمتر از آن بودند که جغرافیدانان آنها را کنار بگذارند و اکنون خیلی از جغرافیدانان با یک تأخیر به او ملحق شده اند و از باز گشت و تجدید حیات ژئوپلتیک به اندازه او استقبال کرده اند.
2-2-رویکردهای جدید ژئوپلیتیک
همه نظریه‎های ژئوپلیتیکی جنبه ژئواستراتژیکی داشته و برای کسب قدرت بر فضای جغرافیایی تأکید داشتند. اما پس از پایان جنگ سرد و با مطرح شدن نظام نوین جهانی بسیاری از دیدگاه های ژئوپلیتیکی جنبه ی کمی‎پیدا کرد و حتی بعضی از این دیدگاه ها در عالم سایبر اسپیس مطرح شدند. در نظام نوین جهانی عده ای در تحلیل ژئوپلیتیکی خود، رویکرد انرژی را مد نظر قرار دادند،عده ای به مسائل زیست محیطی معتقد بودند، بعضی فرهنگ را عامل اصلی ژئوپلیتیک دانستند و بالاخره، عده ای مسائل ژئواکونومی‎را در تحلیل ژئوپلیتیکی خود مورد توجه قرار دادند. می‎توان گفت که معیار‎های قدرت که نظامی‎گری بود، به طور کلی جای خود را با معیار‎های مذکور تغییر داد. یعنی، قبل از پایان جنگ سرد، معیار اصلی قدرت نظامی‎گری بوده و تمام عوامل اقتصادی، اجتماعی به صورت ابزار مورد توجه بوده است.به علاوه مشخصه ی اصلی ژئوپلیتیک دوره جنگ سرد جهان دو قطبی، جهان سوم و کشورهای عدم تعهد بودند، اما در نظریه ی جدید ژئوپلیتیکی، جهان چهارم مطرح است (زین العابدین، ۱۷۱:۱۳۸۹).
۲-2-۱-رویکرد نظم نوین جهانی
اولین بارجورج بوش پدر^[9] رئیس جمهور اسبق آمریکا در جریان جنگ خلیج فارس در1990م نظام نوین جهانی^[10] را مطرح نمود. و در سال 1991 پس از مذاکرات خود در هلسینکی^[11] با گورباچف^[12] و مارگارت تاچر^[13]، رهبران اروپا، سازمان ملل متحد،کشورهای عربی به ویژه خلیج فارس و سایر هم پیمانان خود، نظریه نظام نوین جهانی خود را اعلام نمود (حافظ نیا،۵۳:۱۳۸۵).
این نظام دیدگاه‎های جدید آمریکا را بیان می‎کند. با فروپاشی نظام سیاسی اتحاد جماهیر شوروی و بلوک شرق و از بین رفتن رقابت قدرت ها، جهان از این پس صاحب نظام نوینی شود که بر قدرت همه جانبه آمریکا استوار است. قدرت و سلطه آمریکا بر جهان بدون تسلط بر خلیج فارس ممکن نبود. نظام نوین جهانی طرحی جدید برای سلطه بر مناطق مهم جهان توسط آمریکا بود. این نظام به رغم عنوان گول زننده آن، شکل جدیدی از استعمار نو است که جهان را به سوی مخاصمه و تلاطم سوق می‎دهد. جورج بوش پدر نظم نوین جهانی را این چنین تعریف می‎کند: «نظم نوین جهانی می‎گوید که بسیاری از کشورها با سوابق متجانس و همراه با اختلافات، می‎توانند دور هم جمع شوند تا از اصل مشترکی پشتیبانی کنند و آن اصل این است که شما با زور کشور دیگری را اشغال نکنید…» اما آمریکائیها از زمان پی ریزی چنین نظریاتی، کمترین توجهی به آنچه خود معتقدند نداشته اند و تعبیر «نوام چامسکی» نظم نوین جهانی تعبیر تازه ای از توسل به زور و انقیاد مضاعف ملت ها است.تمام ابعاد نظم نوین جهانی بر پایه منافع و توسعه طلبی آمریکا استوار است در عصر نظم نوین جهانی، ثبات و امنیت تقریباً به طور کامل برای هیچ کشوری- حتی آمریکا- وجود ندارد.
2-2-2-رویکرد ژئواکونومی
پایه و اساس ژئواکونومی‎استدلالی است که از طرف ادوارد لوتویک^[14] ارائه شده است. او خبر از آمدن نظم جدیدبین المللی در دهه نود می‎داد که در آن ابزار اقتصادی جایگزین اهداف نظامی‎می‎شوند. به عنوان وسیله اصلی که دولت ها برای تثبیت قدرت و شخصیت وجودی شان در صحنه بین المللی به آن تأکید می‎کنند و این ماهیت ژئواکونومی‎است (عزتی،۱۰۷:۱۳۸۸)
ژئواکونومی‎عبارت ازتحلیل استراتژی­ های اقتصادی بدون درنظر گرفتن سودتجاری،که ازسوی دولتها اعمال می­ شود،به منظورحفظ اقتصادملی یا بخشهای حیاتی آن وبه دست آوردن کلیدهای کنترل آن ازطریق ساختارسیاسی وخط مشیهای مربوط به آن پرداخت. (عزتی،1387: 110)
ژئواکونومی‎رابطه بین قدرت و فضا را مدّ نظر دارد و هدف اصلی آن کنترل سرزمین و دستیابی به قدرت فیزیکی نیست بلکه دست یافتن به استیلای اقتصادی فناوری و بازرگانی است بدین ترتیب به نظر می‎رسد مفاهیم ژئواکونومی‎در رویارویی با مسائل قرن 21 از کارآیی مناسبی در مقیاس جهانی برخوردار خواهد بود (واعظی،1388 :32)
ژئواکونومی‎رابطه بین قدرت وفضا را بررسی می‎کند. فضای بالقوه ودرحال سیلان همواره حدود ومرزهایش درحال تغییروتحول است،ازاین رو آزادازمرزهای سرزمین وویژگیهای فیزیکی ژئوپلیتیک است.درنتیجه تفکر ژئواکونومی‎شامل ابزارآلات لازم وضروری است که دولت می‎تواندازطریق آنها به کلیه اهدافش برسد.(عزتی،1387: 110)
ژئواکونومی‎و ژئوپلیتیک دارای تفاوتهای اساسی با هم می‎باشند،اول اینکه ژئواکونومی‎محصول دولت ها وشرکتهای بزرگ تجاری با استراتژیهای جهانی است درحالی که این خصیصه در ژئوپلیتیک نیست. نه دولت ونه شرکتهای تجاری هیچ نقشی درژئوپلیتیک ندارندبلکه یکپارچگی اتحادیه ها،منافع گروهی وغیره برپایه نمونه‎ های تاریخی با عملکردی نامرئی دراستراتژیهای ژئوپلیتیکی پایه واساسی برای همه صحنه‎های ژئوپلیتیکی هستند.
دوم اینکه هدف اصلی ژئواکونومی‎کنترل سرزمین ودستیابی به قدرت فیزیکی نیست بلکه دست یافتن به استیلای تکنولوژی وبازرگانی است. ازلحاظ کاربردی بایدگفت که مفهوم وعلم ژئوپلیتیک می‎تواند درنشان دادن راه وروش‎هایی برای پایان دادن به نزاعها ودرگیری ها ودرمجموع اختلافات نقش اساسی داشته باشددرحالی که ژئواکونومی‎ازچنین ویژگی برخوردارنیست(عزتی،1387: 112)
2-2-3- رویکرد ژئوکالچر
ژئوکالچر یا ژئوپلیتیک فرهنگی فرایند پیچیده ای از تعاملات قدرت،فرهنگ، و محیط جغرافیایی است که طی آن فرهنگها همچون سایر پدیده‎های نظام اجتماعی همواره در حال شکل­ گیری، تکامل،آمیزش، جابجایی در جریان زمان و در بستر محیط جغرا فیایی کره زمین اند.به عبارت دیگر ژئوکالچر ترکیبی از فرایند ‎های مکانی – فضایی قدرت فرهنگی میان بازیگران متنوع و بی شماری است که در لایه‎های مختلف اجتماعی و درعرصه محیط یکپارچه سیاره زمین به نقش آفرینی پرداخته و در تعامل دائمی‎با یکدیگر بسر می­برندو بر اثر همین تعامل مداوم است که در هر زمان چشم انداز فرهنگی ویژه خلق می‎شود.از این رو ساختار ژئو کالچر جهانی بیانگر موزاییکی از نواحی فرهنگی کوچک و بزرگی است که محصول تعامل‎های مکانی – قضایی قدرت فرهنگی اند که در طول و موازات یکدیگر حرکت می‎کنند (دیلمی‎معزی،2:1387).
ژئوکالچر پدیده ای است که بر شالوده نظام اطلاع رسانی نوین و یا صنایعی استوار است که به تولید محصولات فرهنگی مبادرت می‎ورزد وظیفه این صنایع تولید انبوه محصولات فرهنگی است. نظام سلطه فرهنگی در جهان کنونی در کنار نظام سلطه اقتصادی یا سیاسی از عناصر اصلی نظام ژئوپلیتیک جهانی می‎باشند. امروزه منطق حاکم بر فرایند‎های ژئوکالچر جهانی بر اشکال پیچیده و تکامل یافته تر شیوه‎های رقابتی مبتنی است. این فرایند در عین نافذ بودن، مدام در تکامل می‎باشد
پدیده‎های فرهنگی به دلیل خصیصه‎های مکانی شان همواره میل به ثبات و پایداری در مقابل نوآوری ها دارند که می‎توان به تلاش جوامع سنتی و حفظ میراث فرهنگی و آداب و سنن و نمادهای تاریخی و … اشاره کرد. از طرفی الگوهای تمدنی به واسطه ماهیت فضائیشان در جهت سرعت بخشیدن به تغییرات فرهنگی و زدودن مرزهای قراردادی هستند(حیدری،۱۳۸1 :۱۶۸).
۲-2-4- رویکرد ژئوپلیتیک زیست محیطی
مسایل ژئوپلیتیک زیست محیطی از اواخر قرن بیستم به موضوع اصلی فعالیت­ها و نگرانی­ها بین گروه‎های انسانی و بازیگران ملی و فراملی در سطوح منطقه ای و جهانی تبدیل شده است. محیط زیست بشری در سطوح محلی، ملی، منطقه ای و جهانی دستخوش مخاطرات گردیده است. این مخاطرات در سه بعد: کاهش و کمبود منابع، تخریب منابع و آلودگی محیط زیست تجلی یافته است. از دید ژئوپلیتیک، کمبود منابع زیست محیطی یا محروم کردن انسانها از زیستن در مکان مورد علاقه آنها رقابت و کنش متقابل بین گروه‎های انسانی و بازیگران سیاسی در سطوح مختلف را در پی دارد.(www.civilica.com).
طی چند دهه گذشته، افزایش جمعیت، گسترش دامنه مداخلات بشر در طبیعت برای تأمین نیازهای فزاینده از منابع کمیاب طبیعی، گسترش رویکرد سودانگاری در غالب طرح‎های توسعه ای، بی پروایی نسبت به جستار پایداری محیط زیست در ساخت سازه ها و زیر ساخت ها و مانند آن،پیامدهای ناگواری همانند گرمایش کروی، ویرانی لایه ازن، پدیده ال نینو، طوفانهای سهمگین، بالا آمدن سطح آب دریاها، گسترش گازهای گلخانه ای، خشکسالی، سیل، فرو نشست زمین، کاهش آب شیرین، بیابان زایی، کاهش خاک مرغوب، آلودگی هوا، باران‎های اسیدی، جنگل زدایی و نابودیت تنوع زیستی، نشانه‎هایی از جهانی شدن پیامدهای فروسایی محیط زیست در سطح فروملی و فراملی و جهانی بودن بوده اند. تداوم وضعیت موجود،آینده زیست و تمدن فراروی بشر را مبهم و نامطمئن کرده است.نگرانی از این وضعیت به همراه شرایط نا مطلوب کنونی، در طرح رویکردهایی همانند امنیت زیست محیطی، ژئوپلیتیک انتقادی، ژئوپلیتیک زیست محیطی، توسعه پایدار بسیار اثر گذاشت. با توجه به این که مفهوم «جهان» از مقیاس‎های مطالعاتی دانش یاد شده است، مرزهای محلی و ملی را در نوردیده اند، محیط زیست سویه ای ژئوپلیتیک یافته است (کاویانی،۱۳۹۰: ۸۵).
2-2-5-رویکرد ژئوپلیتیک انتقادی
در مورد ماهیت و چیستی ژئوپلیتیک انتقادی نظریه‎های مختلفی ارائه شده است. عده ای از نظریه پردازان، ژئوپلیتیک انتقادی را در مقایسه با ژئوپلیتیک سنتی، که به دلیل سوء استفاده از شواهد جغرافیایی به نفع مقاصد امپریالیستی لکه دار گردیده، از لحاظ علمی‎مستقل و بی طرفانه می‎دانند که می‎تواند با دیدگاهی متعالی به امور جهانی نگریسته و تحقیق عینی بپردازد(مویر،220:1379). عده ای را باور بر این است که ژئوپلیتیک انتقادی در جستجوی آشکار کردن سیاست­های پنهان دانش ژئوپلیتیک است (میرحیدر،42:1386)
از اوایل1970، شاهد ظهوررویکردی نوین به نام «ژئوپلیتیک انتقادی^[15]»هستیم.دانشمندان ژئوپلیتیک چون اتوتایل^[16] ومیشل فوکو را می‎توان ازپیشگامان این حرکت نوین دانست. این دانشمندان به طور همزمان، هم از ژئوپلیتیک انتقاد کردند و هم خود از اندیشمندان این عرصه بودند. این افراد، سیاست اندیشمندانه خود را بر «ضد ژئوپلیتیک» تعریف کرده و با وجود این، در چارچوب زیر بنایی مفاهیم ژئوپلیتیک کار می‎کردند (مویر،۳۷۸:۱۳۷۹).
محققین ژئوپلیتیک انتقادی تمایل دارند بجای تمرکز بر شناسایی عوامل جغرافیایی مؤثر بر شکل گیری قدرت دولتها و سیاست خارجی ایشان، از یک سو دریابند که سیاستمداران چگونه «تصاویر ذهنی» خود را از جهان ترسیم نموده اند و این بینش ها چگونه بر تفاسیر آن ها از مکان‎های مختلف تأثیر می‎گذارند؟ ژئوپلیتیک انتقادی به عنوان نظریه ای نسبتاً جدید که توانسته است خود را بر اساس مؤلفه‎های حاکم میان بازیگران روابط بین الملل، نظام مند سازد، چارچوبی مناسب برای فهم ژئوپلیتیکی جدید، به دور از عناصر سختی هم چون مرز و مکان ایجاد کرده است. بر اساس فهم برخی از موضوعات، بدون توجه به بعضی مسائلی که طبق نظریات سنتی غیرمرتبط می‎نمودند، امری ناقص خواهد بود. از منظر ژئوپلیتیک انتقادی، استراتژی قدرت همیشه نیازمندبه کارگیری فضا وهمین سبب گفتمان می­باشد. (www.javanemrooz.com)
رویکرد انتقادی، کوشش منتقدانه برای کشف ساختارهای جامعه معاصر است که ضمن نقد زیربنایی رویکردهای رایج در شناخت جامعه به تبیین کاستی ها ی روش شناسی آنها می‎پردازند و شیوه‎های اثبات گرایی (پوزیتیوسیتی) را در مطالعه جامعه نقد می‎کند و بر این انگاره استوار است که صرف تجربه و روش‎های تجربی کافی نیست و نباید مطالعه جامعه را همسان با مطالعه طبیعت انگاشت. هدف نظریه پردازان مکتب انتقادی، ایجاد دگرگونی‎های فرهنگی و روشنگرانه برای کاهش نابرابری‎های جهانی، برقراری عدالت بین المللی، احترام به تفاوت ها و گرایش به ارزش‎های فرهنگی جدیدی است که بر فرایند تعامل موجود در صحنه‎های اجتماعی و تمدنی حاکم شود و تعامل و عمل را در چارچوب ارزشهای موجود رهبری کند (مشیر زاده،۱۳۸۴ :۲۲۱).
هر چند ژئوپلیتیک به مطالعه روابط متقابل جغرافیا، قدرت سیاست و کنش‎های ناشی از ترکیب آنها با یکدیگر می‎پردازد (حافظ نیا،۳۶:۱۳۸۵). اما امروزه گفتمان آن تابعی از چالش‎های برخاسته از «جهانی شدن‎های اقتصادی»، «انقلاب اطلاع رسانی» و«خطرات امنیتی جامعه جهانی» است (مجتهد زاده،۱۲۸:۱۳۸۱)و بالاخره ژئوپلیتیک انتقادی در جستجوی آشکار کردن سیاست‎های پنهان دانش ژئوپلیتیک است.مباحث ژئوپلیتیک مقاومت و آنتی ژئوپلیتیک از جمله مباحث مهم در پژوهش ها و نوشته‎های مربوط به ژئو پلیتیک انتقادی می‎باشد.این رویکرد توجهش را صرفاً به رویه سلطه ژئوپلیتیک معطوف نداشته بلکه به رویه دیگر ژئوپلیتیک که مقاومت می‎باشد بیشتر توجه می‎کند. و عاشورا به عنوان عالیترین و متعالی ترین صحنه ژئوپلیتیک مقاومت از چنان ماندگاری و جاودانگی برخوردار بوده و هست که امروزه و در قرن بیست و یکم وهزاره سوم نیز توان تحریک و به غلیان در آوردن جنبش‎های مقاومت را دارد. بسیاری از نهضت ها و مقاومت ها در دنیای اسلام و حتی غیر اسلام الگوی مقاومت خود را از عاشورا الهام گرفته اند. (باباخانی،38:1392)
2-3-اندیشه ملی گرایی
ملی گرایی مفهومی‎کاملا سیاسی دارد. این مفهوم به عنوان یک اندیشه و فلسفه سیاسی تلقی می­ شود. اندیشه‎ای که در هر ملتی ریشه در هویت ملی و میهن دوستی آن ملت دارد. در حالی که مفهوم میهن دوستی و دلبستگی به هویت میهنی مفاهیم غریزی و کهن هستند، ناسیونالیسم پدیده ای فلسفی و نوین محسوب می‎شود که از سوی اروپای بعد از انقلاب صنعتی به جهان بشری معرفی شده است. در این راستا هنگامی‎که جنگ جهانی اول و جنگ‎های بزرگ قبل از آن بیشتر با انگیزه میهن دوستی شروع شده بود، جنگ جهانی دوم حاصل برخورد اندیشه‎های ناسیونالیستی بود.(حافظ نیا و همکاران،210:1389)
ناسیونالیسم به وابستگی مردم یک منطقه که براساس یک احساس مشترک به وجود آمده گفته می­ شود این احساس مشترک ممکن است علل تاریخی، فرهنگی، نژادی، جغرافیایی و غیره داشته باشد. ناسیونالیسم در حقیقت ملاتی است که گروه‎های مختلف را به هم پیوند داده و واحدی به نام ملت را به وجود می‎آورد. (روشن و فرهادیان،242:1385)
میهن دوستی و دلبستگی به هویت میهنی مفاهیم غریزی و کهن هستند. ناسیونالیسم یا ملی گرایی مفهومی‎کاملاً سیاسی است که از سوی اروپای بعد از انقلاب صنعتی به جهان بشری معرفی شد. از نظر واژه شناسی ناسیونالیسم از ریشه ناسی(Nasci)آمده است این واژه لاتین متولد شدن معنی می‎دهد و نظریه تکاملی ایده ناسیونالیسم را تأیید می‎کند.(حافظ نیا و همکاران،210:1389)
اگر ناسیونالیسم بر مبنای برگشت به ارزشهای جاهلی و اساطیری باشد، ارتجاعی محسوب می‎شود و اگر بر مبنای یک احساس انسانی و فرهنگ خلاق باشد، مترقیانه خواهد بود. مفهوم ناسیونالیسم در قرن نوزدهم و بیستم به طور گسترده ای از اروپا به سایر نقاط و از جمله خاورمیانه انتشار یافت. افکار ناسیونالیستی به دلایلی چند در نیمه دوم قرن نوزدهم در خاورمیانه، گسترش یافت.
اول: افتتاح مدارس جدید درمصر، لبنان وسوریه
دوم: اختراع چاپ که به دنبال خود آگاهی از امور سیاسی را افزایش داده و مشوق احیای فرهنگی- ادبی شد.
سوم: تجزیه امپراطوری‎های قدیم که به دنبال خود، خود مختاری گروه‎های ملی را به دنبال داشت.(درایسدل و بلیک،77:1386)
با شروع قرن بیستم ناسیونالیسم به یک قدرت عمده سیاسی در خاورمیانه تبدیل شد و تأثیرات آن زمانی به اوج خود رسید که ناسیونالیسم ترک، عرب، ایرانی و یهود به طور همزمان در این منطقه ظهور کردند، از عوامل اصلی که سبب بروز شکاف و اختلاف در میان شیعیان منطقه خاورمیانه شده، اندیشه‎های ناسیونالیستی پیروان این مذهب در کشورهای مختلف می‎باشد. تنوع نژادی و قومی‎شیعیان ساکن در منطقه خاورمیانه الهام بخش اندیشه‎های ناسیونالیستی در میان آنان گردیده و این امر واگرایی و فقدان وحدت مذهبی در بین آنان را به دنبال دارد. ویژگی عمومی‎ناسیونالیسم تأکید بر برتری هویت ملی بر دعاوی مبتنی بر طبقه، دین و مذهب است و بر این اساس عوامل زبانی، فرهنگی وتاریخی مشترک به همراه تأکید بر سرزمین خاص، هویت بخش گروهی از مردم می‎شود.
بدین ترتیب ایدئولوژی ناسیونالیسم با تأکید بر نژاد و زبان در جهان اسلام که مرکب از انواع زبانها و نژادها ی گوناگون است، یکی از عوامل اصلی واگرایی تلقی می‎گردد. تجارب تاریخی گویای این واقعیت است که حتی پان عربیسم از ادعای نهضت وحدت سراسری اعراب نتوانست در جوامع و کشورهای عربی ایجاد وحدت نماید و طی جنگهای اعراب اسرائیل و با شکست اعراب اعتبار خود را از دست داد. به طوری که در جریان جنگ 1991 آمریکا و متحدین با عراق برخی کشورهای عرب برای آزادی کویت به یک کشور دیگر عرب(عراق)، حمله ور شدند(صفوی،202:1387).
2-4-میهن خواهی
میهن خواهی یا وطن دوستی فلسفه سیاسی ویژه ای نیست، بلکه غریزه ای است که از حس اولیه ی تعلق داشتن به مکان و هویت ویژه ای آن و حس دفاع از منافع اولیه ی فردی در آن مکان ویژه ناشی می‎شود. گونه ی اولیه ی خودنمایی این غریزه کم و بیش در همه ی حیوانات قابل مشاهده است. بیشتر حیوانات محدوده‎های مشخصی را برای جولان دادن و منافع اختصاصی، فردی یا گروهی خود در نظر گرفته و به آن دلبستگی و تعلق می‎یابند و دخالت و تجاوز دیگران را در آن با سرسختی دفع می‎کنند. (مجتهدزاده،70:1381). مفهوم میهن از انگیزه‎های سیاسی دور است و از حد غریزه ی طبیعی خارج نمی‎شود. میهن خواهی یا میهن دوستی تا آن اندازه طبیعی و غریزی است که با تعلقات معنوی انسان درآمیخته و جنبه ی الهی به خود می‎گیرد و به گونه ی مفهوم مقدس خودنمایی می‎کند.
2-5- مفهوم ملت
جمع افرادی که از پیوندهای مادی و معنوی ویژه و مشخصی برخوردار باشند و با مکان جغرافیایی ویژه ای، «سرزمین سیاسی یکپارچه و جداگانه» همخوانی داشته باشند و حاکمیت حکومتی مستقل را واقعیت بخشند، ملت آن سرزمین یا کشور شناخته می‎شوند. بدین ترتیب ملت و ملیت پدیده‎های سیاسی هستند که در رابطه مستقیم با سرزمین واقعیت پیدا می‎کنند و این اصطلاحات در حالی که مباحث سیاسی هستند، جنبه ای کاملاً جغرافیایی به خود می‎گیرند. (مجتهدزاده،65:1381).
در زبان‎های اروپایی واژه ملت از کلمه(natio) مشتق شده و بر مردمانی دلالت دارد که از راه ولادت با یکدیگر نسبت دارند و از یک قوم و قبیله هستند. ملت به مجموعه ای از افراد ساکن در فضای جغرافیایی مشخص و محدود از حیث سیاسی اطلاق می‎شود که بر اساس عوامل و خصیصه‎هایی نظیر تبار، تاریخ، فرهنگ، دین، مذهب، سرزمین، قومیت، زبان و …نسبت به یکدیگر احساس همبستگی می‎کنند و خود را متعلق به یک ما می‎دانند.(حافظ نیا و همکاران،108:1389)

انواع تحقیقات، برمبنای روش انجام تحقیق عبارتند از (رضوانی، ۱۳۹۱، ۸۷):
۱- تحقیق پیمایشی^[۳۶]
۲- تحقیق عملی^[۳۷]
۳- مطالعه موردی^[۳۸]
۴-تحلیل محتوا^[۳۹]
۵- تحقیق قوم نگاری^[۴۰]
۶- تحقیق ترکیبی^[۴۱]
۷- تحقیق تطبیقی^[۴۲]
۸- فراتحلیل^[۴۳]
۹- تحقیق تاریخی^[۴۴]
۱۰- تحقیق همبستگی^[۴۵]
۱۱- تحقیق پس رویدادی (علّی)^[۴۶]
با توجه به اینکه داده ­های پژوهش مربوط به اطّلاعات مالی شرکت­های بورسی بوده و نتایج آن می ­تواند راه­گشای تصمیمات فعالان بازار سرمایه قرار گیرد، لذا پژوهش حاضر بر مبنای هدف؛ کاربردی و بر مبنای نحوه گردآوری اطّلاعات؛ توصیفی و بر مبنای میزان کنترل محقق؛ غیرآزمایشی می­باشد و هم­چنین از آنجا که در پژوهش حاضر تأثیر متغیرهای سرمایه فکری و سرمایه در گردش بر عملکرد مالی شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بررسی می­ شود بر مبنای روش از نوع رگرسیون می­باشد و نهایتاً با عنایت به اینکه داده ­های پژوهش را اطّلاعات صورت­های مالی شرکت­های تولیدی تشکیل می­ دهند بر مبنای نوع داده؛ کمّی می­باشد.
۳-۳- جامعۀ آماری، روش نمونه گیری و حجم نمونه
۳-۳-۱- جامعۀ آماری
مبنای یک مطالعۀ آماری را جامعۀ آماری^[۴۷] تشکیل می­دهد. جامعۀ آماری یعنی کلیه عناصر و افرادی که در یک حوزۀ جغرافیایی مشخص دارای یک یا چند صفت مشترک یا ویژگی مشابه هستند. معمولاً عنوان تحقیق به گونه ­ای نوشته می­ شود که جامعۀ آماری تحقیق از آن قابل استنباط است (رضوانی، ۱۳۹۱، ۱۱۵). نکته قابل ذکر این است که جمع­آوری و مطالعه مجموعه جامعی از داده ­ها مربوط به موضوع پژوهش، در عمل بسیار مشکل و گاهی غیر ممکن است. لذا به دلیل محدودیت زمان، منابع و امکانات و بعضاً عدم دسترسی به اطّلاعات کامل، به ناچار بخشی از داده ­های مزبور را که در مجموعه ­ای به نام نمونه^[۴۸] گردآوری می­شوند، استفاده می­کنیم.
جامعۀ آماری این پژوهش کلیه شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در سازمان بورس اوراق بهادار تهران می­باشد.
۳-۳-۲- روش نمونه گیری
۳-۳-۲-۱- تعریف نمونه
نمونه عبارت است از تعدادی از افراد جامعه که صفات آنها با صفات جامعه مشابهت دارد و معرّف جامعه بوده، از تجانس و همگنی با افراد جامعه برخوردار است. از این رو نمونه گیری عبارت است از مجموعه اقداماتی که برای انتخاب تعدادی از افراد جامعه به نحوی که معرّف جامعه باشند، انجام می­پذیرد به صورت کلی دو دسته روش برای نمونه گیری وجود دارد که عبارتند از: نمونه گیری احتمالی (تصادفی) و نمونه گیری غیراحتمالی (غیر تصادفی) (رضوانی، ۱۳۹۱، ۱۱۶). با توجه به اینکه در این پژوهش از روش نمونه گیری غیراحتمالی استفاده شده است در این قسمت به تعریف روش­های نمونه گیری غیراحتمالی پرداخته می­ شود.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۳-۳-۲-۲- تعریف روش­های نمونه گیری غیراحتمالی
نمونه گیری غیراحتمالی نمونه گیری است که در آن افراد جامعه از شانس برابری برای انتخاب شدن برخوردار نیستند، بلکه نمونه­ها بر اساس نظر یا قضاوت و یا شرایط تعریف شده از سوی محقق انتخاب می­شوند. مهم­ترین روش­های نمونه گیری غیراحتمالی عبارتند از: نمونه گیری سهمیه­ای؛ آسان (ساده)؛ قضاوتی (وصفی) و موردی (همان منبع، ۱۲۱).
در این پژوهش به منظور انتخاب نمونه از روش نمونه گیری قضاوتی (وصفی) که جزء روش­های نمونه گیری غیر احتمالی می­باشد استفاده شده است.
۳-۳-۳- حجم نمونه
به منظور انتخاب نمونۀ آماری شرکت­هایی که دارای ویژگی­های زیر هستند به عنوان نمونه انتخاب و بقیه حذف می­شوند:
۱) پایان سال مالی آن­ها پایان اسفند ماه باشد تا سبب افزایش یا حفظ قابلیت مقایسۀ اطّلاعات مالی به دست آمده شود.
۲) اطّلاعات کامل شرکت­ها موجود باشد و صورت­های مالی و یادداشت­های توضیحی همراه آن­ها قابل دسترس باشد.
۳) طی دورۀ تحقیق سود ده باشد و سود عملیاتی داشته باشد.
۴) در طول دورۀ تحقیق حقوق صاحبان سهام آن­ها منفی نباشد.
در نهایت تعداد ۷۳ شرکت با در نظر گرفتن شرایط مذکور به عنوان نمونه انتخاب شدند.
۳-۴- قلمرو پژوهش
نمودار قلمرو پژوهش به صورت شکل (۳-۱) می­باشد.
قلمروRRقلمرو پژوهش
قلمرو موضوعی
قلمرو مکانی
قلمرو زمانی
بررسی تأثیر سرمایه فکری و سرمایه در گردش بر عملکرد مالی شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران
شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران
فاصله زمانی سال­های
۱۳۸۸ تا ۱۳۹۱
شکل (۳-۱) نمودار قلمرو پژوهش
۳-۴-۱- قلمرو موضوعی
قلمرو موضوعی پژوهش عبارت است از:
بررسی تأثیر سرمایه فکری و سرمایه در گردش بر عملکرد مالی شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می­باشد.
۳-۴-۲- قلمرو مکانی
جامعۀ آماری این تحقیق کلیه­ شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می­باشد، بنابراین قلمرو مکانی پژوهش شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می­باشد.
دلایل انتخاب شرکت­های بورس اوراق بهادار تهران به شرح زیر است:

۱۲

۲۷٫۴۹

۴۰٫۶۷

۴۷٫۵۹

در مورد مقاومت فشاری میتوان نتیجه گرفت با توجه به شکل ۴–۵ اختلاط نانو تا ۲ درصد با ۵/۷ درصد میکرو مقاومت فشاری افزایش می یابد و در درصدهای بالاتر از ۲ درصد نانو با کاهش مقاومت همراه می شود، دلیل این امر آن است که نانوسیلیس با داشتن سطح مخصوص بسیار زیاد به شدت وارد واکنش پوزولانی شده که در نهایت به کاهش کارآیی بتن و ایجاد تخلخل در آن می انجامد که رفع این مشکل نیازمند افزودن مقدار بیشتر فوق روان کننده میباشد. این موضوع در مورد طرح اختلاطهای شماره ۶، ۱۰، ۱۱ و ۱۲ به وضوح دیده میشود، همچنین اثر اختلاط نانو با میکرو در روند افزایش مقاومت فشاری در سنین پایینتر بیشتر نمایان است، برای مثال مقاومت فشاری ۷ روزه در طرح اختلاط شماره ۷ نسبت به نمونه شاهد (طرح اختلاط شماره ۵) ۴۵ درصد افزایش نشان میدهد، این در حالی است که برای همین طرح اختلاط مقاومت فشاری ۲۸ و ۹۰ روزه نسبت به نمونه شاهد (طرح اختلاط شماره ۵) به ترتیب ۱۳ و ۱۰ درصد افزایش نشان میدهند. از شکل ۴-۶ به وضوح دیده می شود با اختلاط درصدهای متفاوت نانو با ۱۵ درصد میکرو مقاومت فشاری از ابتدا روند نزولی به خود میگیرد، لذا به نظر میرسد اختلاط نانو با درصدهای بالای میکرو مقرون به صرفه و اقتصادی نیست و در این پژوهش بر مبنای داده های حاصل از سنجش مقاومت فشاری، اختلاط ۲ درصد نانو با ۵/۷ درصد میکرو به عنوان بهترین و بهینه ترین حالت ممکن اختلاط نانو با میکرو معرفی میشود.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

شکل ۴–۵٫ روند تغییرات مقاومت فشاری در اثر اختلاط نانوسیلیس با میکروسیلیس
شکل ۴–۶٫ روند تغییرات مقاومت فشاری در اثر اختلاط نانوسیلیس با میکروسیلیس
۴-۲-۲٫ آزمایش مقاومت کششی غیر مستقیم
مقاومت کششی غیرمستقیم یا مقاومت کششی دو­­نیم شدن نمونه­های استوانه­ای بتنی به عنوان روش دقیق تعیین مقاومت کششی واقعی بتن در نظر گرفته می­ شود. آزمایش مقاومت کششی غیر­مستقیم مطابق ACI 318-89 انجام می­ شود. روش تعیین مقاومت کششی دو­نیم شدن در ASTM C496 بیان شده است.
برخی نکات مرتبط با این آزمایش عبارتند از:

• اندازه نمونه های آزمایشی استوانه به ابعاد ۱۰×۲۰ (قطر ۱۰ سانتیمتر و ارتفاع ۲۰ سانتیمتر) بوده و نحوه قالب گیری و عمل آوری آنها مانند نمونه های آزمایش مقاومت فشاری می باشد. دستگاه آزمایش نیز همان دستگاه آزمایش مقاومت فشاری می باشد که اگر نمونه ها در فک دستگاه دچار گیرداری کامل نشد می توان از فک (پلیت) استفاده کرد. قبل از آزمایش و در هنگام بارگذاری باید قطر نمونه استوانه ای مشخص گردد تا بارگذاری در راستای قطر اعمال گردد.

• بارگذاری باید به صورت پیوسته و بدون اعمال ضربه باشد. سرعت اعمال بار ۸۰ کیلو نیوتن در دقیقه مطابق ACI C330 انتخاب گردید.

• مقاومت کششی دونیم شدن نمونه­های آزمایشی براساس رابطه زیر محاسبه می­ شود:

(۴-۱)
که در آن:
T= مقاومت کششی دونیم شدن (MPa)
P= حداکثر بار اعمالی نشان داده شده بوسیله دستگاه اعمال بار (N)
l = طول نمونه (mm)
d= قطر نمونه (mm)

• در گزارش مقاومت کششی دونیم شدن بایستی مقاومت محاسباتی به نزدیکترین MPa05/0 گرد شود. این گزارش همچنین باید شامل قطر و طول نمونه به میلی­متر، بار نهایی به کیلونیوتن، نسبت تخمینی درشت دانه­هایی که در هنگام آزمایش شکسته­اند، سن نمونه، سابقه عمل­آوری و نوع شکست باشد]۵۷٫[

۴-۲-۲-۱٫ آزمایش مقاومت کششی غیرمستقیم برای طرح اختلاط­های حاوی نانوسیلیس (۲ و۳ و۴)
در این حالت طرح اختلاط، نانوسیلیس به مخلوط اضافه شده است و این حالت، با طرح اختلاط مرجع مقایسه می شود. طرح اختلاط­های شماره ۲ و ۳ و ۴ از این ردیف با طرح اختلاط ۱ مقایسه گردیده است. نتایج آزمایش مقاومت کششی غیر­مستقیم برای این ردیف طرح اختلاط در جدول ۴-۴ آورده شده است.
با توجه به شکل­های ۴–۹ و جدول ۴–۴ مشخص می شود که با افزودن نانوسیلیس، مقاومت کششی غیرمستقیم افزایش می یابد، اما این افزایش مقاومت همانطور که از شکل ۴–۹ مشخص است تا درصد معینی از نانوسیلیس ادامه دارد که در این تحقیق با توجه به انتخاب درصدهای زوج استفاده از نانوسیلیس مشاهده میشود که در تمام سنین با افزودن نانوسیلیس تا ۴ درصد مقاومت کششی افزایش می یابد، به این دلیل که اولاً ذرات نانو با پر کردن فضاهای خالی بتن که این فضاها در مقیاس بسیار ریز و میکروسکوپی می باشند با به حداقل رساندن تخلخل بتن بر دوام وپیوستگی بتن افزوده، ثانیاً ذرات نانوسیلیس با هیدروکسیدکلسیم آزاد شده ناشی از عملیات هیدراسیون سیمان با آب به شدت واکنش داده و ژل سیلیکات کلسیم هیدراته شده (C-S-H) تولید می کند که این ماده هم با سنگدانه ها چسبندگی بسیار زیاد داشته و هم نقش سخت کنندگی بتن را دارد، اما در درصدهای بالا با مصرف بیشتر نانوسیلیس به دلیل واکنش پذیری بسیار زیاد نانوسیلیس به شدت با کمبود آب مواجه میشود که ویبره بتن مشکل شده وتخلخل و تردی بتن را به همراه دارد. همچنین با توجه به اینکه افزودنی های سیلیسی نانوسیلیس از محصولات جانبی هیدراتاسیون سیمان استفاده می کند، با افزایش مصرف این مواد روند افزایش مقاومت نمونه ها کاهش یافته و این مواد به عنوان یک ماده جدا کننده فازهای سیمان سخت شده عمل می کنند. به همین دلیل در این تحقیق در درصدهای بالاتر از ۴ درصد با کاهش شدید و افت ناگهانی مقاومت کششی مواجه می شویم. همچنین با توجه به شکل ۴–۹ واضح است که افزایش مقاومت در درصد های پایین نانوسیلیس با شیب تندتری همراه است و با افزایش بیشتر درصد نانو این افزایش مقاومت با شیب کمتری اتفاق می افتد، هرچند در درصدهای بالای نانوسیلیس افت مقاومت را می توان با مصرف بیشتر فوق روان کننده تا حدی کنترل کرد اما با توجه به محدودیت استفاده از فوق روان کننده این نقیضه در درصدهای بالای نانوسیلیس همچنان باقی است. استفاده از درصدهای بالای نانوسیلیس هم از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست و هم از نظر اجرایی مشکلات عدیده ای به همراه دارد، بنابراین استفاده از درصدهای بالای نانوسیلیس در طرح اختلاطهای بتن توصیه نمی شود.
جدول ۴-۴٫ نتایج آزمایش مقاومت کششی غیر­مستقیم برای طرح اختلاط­های حاوی نانوسیلیس

شماره طرح اختلاط

(MPa) مقاومت کششی

۷ روزه

۲۸ روزه

۹۰ روزه

۱

۱٫۵۱

۱٫۹۵

۲٫۱۹

۲