-
- فروش یونیت‌های ایجاد و انتشار به سرمایه‌گذاران نهادی، به صورت غیر نقدی انجام می‌شود و سرمایه‌گذاران در مقابل یونیت‌های دریافتی، سبدی از اوراق بهادار را که به طور معمول همانند پرتفوی صندوق است، در اختیار صندوق قرار می‌دهند.
-
- سرمایه‌گذاران نهادی پس از خرید یونیت‌های ایجاد و انتشار، آن ها را تفکیک کرده و در بازار دست دوم به سرمایه‌گذاران انفرادی واگذار می‌کنند.
-
- سرمایه‌گذاران انفرادی برای فروش سهام صندوق قابل معامله در بورس دو راه دارند:
-
- فروش سهام به سرمایه‌گذاران دیگر در بازار
- بازگرداندن سهام به صندوق
بازگرداندن سهام به صندوق تنها در مقیاس یونیت ایجاد و انتشار و به صورت غیر نقدی امکان پذیر است. به عبارت دیگر سرمایه‌گذاران به جای وجه نقد، اوراق بهادار موجود در پرتفوی را دریافت می‌کنند. برای نمونه صندوق قابل معامله در بورسی که در شاخص داوجونز سرمایه‌گذاری کرده‌است به سرمایه‌گذاران متقاضی بازگرداندن یونیت‌ها، سهام موجود در شاخص داوجونز واگذار می‌کند.
- محدودیت یاد شده در بازخرید سهام صندوق مانع از آن می‌شود که صندوق‌های قابل معامله در بورس خود را، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک بنامد. (علی سنگینیان، مرکز تحقیقات و توسعه بازار سرمایه ایران).
صندوق قابل معامله در بورس
صندوق شاخصی
یونیت تراست
صندوق سرمایه گذاری با سرمایه ثابت
صندوق سرمایه گذاری مشترک
دارد
بسته به ساختار صندوق
امکان ایجاد با همکاری حامیان صندوق
دارد
ندارد
بازار ثانویه
تنها در مقیاس بزرگ و غیر نقدی
دارد
دارد
ندارد
دارد
امکان بازخرید سهام
بازار
ارزش خالص دارایی
ارزش خالص دارایی
بازار
ارزش خالص دارایی
شیوه تعیین قیمت
غیر فعال
غیر فعال
تقریباً غیرفعال
فعال
فعال
نوع مدیریت پرتفوی
پیوسته
بسته به ساختار صندوق
عرضه اولیه
عرضه اولیه
پیوسته
فروش سهام
بله
خیر
خیر
خیر
بله
معاملات ابزار مشتقه
مقایسه انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری – علی سنگینیان
۲-۴- صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک[۳۱]
صندوق سرمایه‌گذاری مشترک، شرکت یا مؤسسه‌‌ای است که مجموعه‌ای از وجوه جمع آوری شده سرمایه‌گذاران را سرمایه‌گذاری می‌کند و امکان مدیریت حرفه‌ای و تنوع سازی مناسب را فراهم می‌کند، چیزی که سرمایه‌گذاران به تنهایی قادر به انجام آن نمی‌باشند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک از جمله فعالان اصلی بازار سرمایه بشمار می‌آیند و در طی سال‌های اخیر به جایگاه ویژه‌ای در این بازار دست یافته‌اند. رشد روزافزون این صندوق‌ها در کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه نمایانگر اقبال عمومی به آن ها در عرصه اقتصاد ملی است. منطق کار ساده و جذاب، مهم‌ترین عامل در توجه سیاستگذاران و سرمایه‌گذاران به این شرکت‌ها است. یک شرکت سرمایه‌گذاری با سرمایه باز که سهام خود را به ارزش خالص دارایی‌ها[۳۲] (NAV) خریداری می‌کند (بازخرید می‌کند) و به صورت مداوم سهام جدید به سرمایه‌گذاران عرضه می‌کنند، به سرمایه‌گذاران کوچک این امکان را می‌دهد که به صورت غیرمستقیم در مجموعه متنوعی از اوراق بهادار مثل سهام و اوراق قرضه سرمایه‌گذاری کنند. هر سرمایه‌گذار در سود و زیان صندوق شریک است. NAV صندوق هر روز مشخص می‌شود. هر صندوق در سرمایه‌گذاری خود به امیدنامه‌ای که برای آن تدارک دیده شده است توجه می‌کند. صندوق مشترک سرمایه‌گذاری چیزی به جز مجموعه‌ای از سهام و اوراق قرضه نمی‌باشد. فرض کنید که یک شرکت گروهی از مردم را جمع آوری کرده و پول آن ها را در سهام، اوراق قرضه و سایر اوراق بهادار سرمایه‌گذاری می‌کند. هر سرمایه‌گذار سهام‌هایی را به دست می‌آورد که نشان دهنده مالکیت بخشی از دارایی‌های صندوق است. در واقع می‌توان گفت که ویژگی اصلی این صندوق‌ها، نوسان دائمی میزان سرمایه آن‌هاست، به همین دلیل است که شرکت‌های سرمایه‌گذاری با بنیان باز به شرکت‌های با سرمایه متغیر نیز معروف هستند. این ویژگی از آمادگی آن ها در فروش و بازخرید پیوسته واحدهایشان ناشی می‌شود. به عبارت دیگر صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک در هر زمان و به هر میزان مورد تقاضا، به فروش واحد اقدام می‌کنند یا واحدهای خود را در صورت لزوم بر اساس ارزش ویژه یا ارزش خالص دارایی‌ها بازخرید می‌کنند.
۲-۴-۱- ویژگی‌ها و مزایای صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک
صندوق‌های سرمایه‌گذاری به عنوان یکی از موفق‌ترین واسطه‌های مالی از نظر حجم معاملات، میزان سرمایه تحت تملک، جذب مخاطبان عام و مدیریت حرفه‌ای سبدهای اوراق بهادار به پیشرفت‌های شگرفی در بازارهای مالی پیشرفته دنیا طی سی سال گذشته دست یافته‌اند. به طورکلی در ادبیات مالی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری محلی برای انباشت سرمایه های خرد وکلان افراد مختلف جامعه می‌باشد که مزایای فراوانی را برای سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای به همراه آورده که آن ها را از دیگر واسطه‌های مالی متمایز می‌سازد. (پورزمانی و همکاران، ۱۳۸۹، ص۸۸)
درذیل به برخی از این مزایا اشاره می‌گردد:
-
- جایگزینی برای خرید سهام شرکت‌های بورسی: شخصی که تعدادی از واحدهای سرمایه‌گذاری یکی از صندوق‌ها را در اختیار دارد در واقع مالک سهام چند شرکت است که صندوق از محل دارایی‌های خود به عنوان سبد سرمایه‌گذاری خریداری نموده است. بدین ترتیب سود یا زیان مالکان واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق، تحت تأثیر مستقیم نوسان قیمت مجموعه سهام موجود در سبد سرمایه‌گذاری صندوق است.
-
- وجود مدیریت حرفه ای: منظور از مدیریت حرفه ای، مقایسه تخصص و توان مدیران با تجربه و آشنا با بازار سهام با سرمایه‌گذارانی است که تجربه کافی یا زمان و امکانات مناسب تحلیل برای تشکیل سبد سرمایه‌گذاری به صورت مستقل را ندارند.
-
- نقد شوندگی: یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های هر سرمایه ای، قابلیت تبدیل به وجه نقد شدن آن در زمانی است که سرمایه‌گذار به هردلیل تصمیم به تغییر موضع سرمایه‌گذاری خود و خروج می‌گیرد. با توجه به ارکانی که در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک در سهام پیش‌بینی شده است سرمایه‌گذاران در هر زمان می‌توانند با توجه به خالص ارزش روز دارایی‌های موجود در صندوق و پس از کسر هزینه های مربوطه، تمام یا تعدادی از واحدهای سرمایه‌گذاری خود را به وجه نقد تبدیل نموده، اصطلاحاً ابطال نمایند. (خانزاده، مدیریت آموزش بورس و اوراق بهادار تهران، ص۱)
