تجارت الکترونیکی با بهره گرفتن از اینترنت از دو طریق انجام می‌شود: نخست اجرای مبادله الکترونیکی داده ها از طریق اینترنت، ‌به این معنی که اینترنت به عنوان یک شبکه رایگان یا ارزان به جای شبکه های گران تر ارزش افزوده (^[۲۰](VAN برای ارتباطات بازرگانی مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ دیگر وب جهانی^[۲۱] یا بازاری است که کالا، اطلاعات و خدمات را برای فروش عرضه می کند و خریداران می‌توانند به وسیله مرورگرها^[۲۲] این بازار را ببینند و در آن خرید کنند (انتقال الکترونیکی وجوه و بانکداری الکترونیکی، ۱۳۸۴، ص ۸).

در قرن بیستم میلادی در دهه ۹۰ میلادی به مرور تجارت الکترونیکی به مفهوم جدید آن از طریق شبکه های خصوصی و عمومی و اینترنت در آمریکا آغاز شد. در سال ۱۹۹۴ حجم معاملات تجاری به صورت الکترونیکی در آمریکا حدود ۳۲۵ میلیارد دلار برآورد شده است. آمریکا آن لاین^[۲۳] کامپیو سرو^[۲۴]، پرادیگی^[۲۵] مهمترین شبکه های تجاری الکترونیکی در آمریکا می‌باشند. علاوه بر آن شبکه خرید اینترنت^[۲۶] که بزرگترین بازارهای خرده فروش را اداره می کند، که کنسرسیومی از شرکت‌ها است که استفاده از اینترنت را برای تجارت الکترونیکی ترویج می کند، نقش برجسته ای در گسترش اینترنت و تجارت الکترونیکی در آمریکا داشته اند.

یکی از مواردی که در توسعه تجارت الکترونیکی در آمریکا و به تبع آن در جهان مؤثر بوده است، یادداشت تاریخی بیل کلینتون رئیس جمهوری وقت آمریکا در سال ۱۹۹۳ می‌باشد. وی طی یادداشتی به تاریخ ۲۶ اکتبر ۱۹۹۳ دستورالعملی به منظور ساده و روان سازی تدارکات صادر کرد که دولت را به محیط تجارت الکترونیکی وارد ساخت. ‌به این ترتیب بزرگترین پروژه مبادله الکترونیکی داده ها با این فرمان موجودیت یافت. وی انتظارات خود را به شرح زیر مطرح کرد:

“به علت تشریفات اداری، کاغذ بازی دست و پا گیر، تأخیرهای غیر ضروری و کاهش بهره وری مصمم شده ام شیوه خرید کالا و خدمات از سوی دولت مرکزی را به طور بنیادی تغییر داده و بهبود بخشم و به منظور حصول اطمینان از این امر مقرر می‌دارم که تجارت الکترونیکی در خریدهای دولت مرکزی هر چه سریع تر به مورد اجرا گذاشته شود”.

با امضای این دستور العمل، دولت آمریکا موظف شد در کمترین زمان ممکن، تجارت الکترونیکی را برای خرید و فروش کالاها در سطح آمریکا به شکل عملی درآورد. طبق این دستور العمل چهار مرحله برای رسیدن به تجارت الکترونیکی معین گردید:

۱- مرحله اول تا مارس ۱۹۹۴: ساختار و معماری یک تجارت الکترونیکی که قابل استفاده در ایالات متحده آمریکا باشد تعیین شود و وظایف بخش ها و سازمان‌های مختلف برای انجام این امر معین گردد.

۲- مرحله دوم تا قبل از سپتامبر ۱۹۹۴: یک تجارت الکترونیکی اولیه که دولت فدرال و تولیدکنندگان خصوصی را قادر به تبادل اطلاعات مربوط به خریدها و قیمت محصولات می‌کند به طور عملی در سطح کشور پیاده شود.

۳- مرحله سوم تا قبل از جولای ۱۹۹۵: یک سیستم کامل تجارت الکترونیکی در سطح کشور پیاده شود که قابلیت‌های سیستم اولیه را با پیشتیبانی تبادل پول الکترونیکی و استفاده از بانک‌های اطلاعاتی گسترش دهد.

۴- مرحله نهایی تا قبل از ژانویه ۱۹۹۷: سیستم کامل تجارت الکترونیکی با تمام قابلیت های ممکن در سطح کشور پیاده گردد.

به دنبال این دستورالعمل، گروهی تحت عنوان “گروه فدرال تجارت الکترونیکی” تشکیل گردید و برنامه جامعی تهیه نمود که در تمام رده های سازمانی دولت مرکزی یک ظرفیت استاندارد برای تدارکات الکترونیکی ایجاد شود.

این دستورالعمل نقش بسیار مهمی در توسعه تجارت الکترونیکی در ایالات متحده داشت و شتاب آن را چندین برابر کرد.

علاوه بر کشور آمریکا، سایر کشورهای پیشرفته مثل کشورهای اروپایی و ژاپن نیز در زمینه تجارت الکترونیکی اقدامات مشابهی را به عمل آورده اند. کشورهای تازه صنعتی شده جنوب شرق آسیا نیز با سرعت زیادی در حال گسترش تجارت الکترونیکی می‌باشند. در سال‌های اخیر حتی کشورهای کمتر توسعه یافته و در حال رشد نیز نسبت به مقوله تجارت الکترونیکی حساس شده و در حال انجام اقداماتی در این زمینه می‌باشند.

تجارت الکترونیکی در مؤسسات، سازمان‌ها و دولت‌ها از تقاضای روز افزون آن ها برای استفاده از فناوری رایانه در جهت بهبود بخشیدن به فرایند کسب و کار، مبادلات با مشتریان، و مبادله اطلاعات بین مؤسسات مختلف و داخل خود آن ها، نشأت می‌گیرد.

با توجه به مطالب ارائه شده تاریخچه تجارت الکترونیکی را بشرح ذیل خلاصه می‌کنیم.

در دهه ۱۹۵۰ میلادی کارت های پلاستیکی در عرصه تجارت ظهور کرد. در طول دهه ۱۹۷۰ با معرفی انتقال الکترونیکی وجوه (EFT)^[27] بین بانک‌ها ‌بر اساس شبکه های خصوصی، بازارهای مالی دچار تغییر اساسی گردیدند. انتقال الکترونیکی وجوه (EFT) پرداخت های الکترونیکی همراه با اطلاعات مربوط به وجوه ارسالی را بهینه نمود (انتقال الکترونیکی وجوه و بانکداری الکترونیکی، ۱۳۸۴، ص ۹ -۱۰).

در طول سال‌های بعد از ۱۹۷۰ و اوایل دهه ۱۹۸۰ تجارت الکترونیکی در کشورهای پیشرفته به شکل پیام های الکترونیکی (مثل مبادله الکترونیکی داده ها ^[۲۸]EDI و پست الکترونیکی^[۲۹]) در سطح وسیعی بین شرکت‌ها رایج گشت. فناوری پیام های الکترونیکی در حقیقت سبب شد کارهای مبتنی به کاغذ در فرآیندهای کسب و کار کاهش یابد و به دنبال‌ آن اتوماسیون افزایش یابد. مؤسسات به طور سنتی برای مبادلات خود از شیوه کاغذ مثل چک، سفارش خرید، اسناد بارگیری و حمل، استفاده می‌کردند. این مبادلات به شکل الکترونیکی تبدیل شد. “مبادله الکترونیکی داده ها” به شرکت‌ها و مؤسسات اجازه می‌داد که اسناد مورد نیاز و اطلاعات، دستورها و مجوزها را به شکل الکترونیکی بین خود رد و بدل نمایند.

در اواسط دهه ۱۹۸۰ نوع استفاده جدیدی از فناوری تجارت الکترونیکی بین مشتریان گسترش یافت. این شیوه جدید عبارت بوده از خدمات پیوسته^[۳۰]، که تعاملات اجتماعی جدید (مثل مکالمه و گفتگوی^[۳۱] الکترونیکی) و اشتراک دانش و اطلاعات علمی (مثل ‌گروه‌های اخبار^[۳۲] و برنامه های انتقال فایل^[۳۳]) را به وجود آورد.

در طول سال‌های آخر دهه ۱۹۸۰ و اوایل دهه ۱۹۹۰ فناوری پیام‌های الکترونیکی به جزء تفکیک ناپذیری از جریانات کاری مؤسسات تبدیل شد که به آن سیستم های یکپارچه محاسباتی می‌گفتند. این شیوه باعث ایجاد کارایی و اثر بخشی بیشتر برای مؤسسات گردید.